Quechua
Etymology
Probably shortened from the phrase qusqu wanka (literally “rock of the falcon”). Borrowed from Aymara qusqu (“Falconidae sp.”).
Pronunciation
Proper noun
Qusqu
- Cuzco
Declension
Declension of Qusqu
|
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusqu
|
Qusqukuna
|
| accusative
|
Qusquta
|
Qusqukunata
|
| dative
|
Qusquman
|
Qusqukunaman
|
| genitive
|
Qusqup
|
Qusqukunap
|
| locative
|
Qusqupi
|
Qusqukunapi
|
| terminative
|
Qusqukama
|
Qusqukunakama
|
| ablative
|
Qusqumanta
|
Qusqukunamanta
|
| instrumental
|
Qusquwan
|
Qusqukunawan
|
| comitative
|
Qusquntin
|
Qusqukunantin
|
| abessive
|
Qusqunnaq
|
Qusqukunannaq
|
| comparative
|
Qusquhina
|
Qusqukunahina
|
| causative
|
Qusqurayku
|
Qusqukunarayku
|
| benefactive
|
Qusqupaq
|
Qusqukunapaq
|
| associative
|
Qusqupura
|
Qusqukunapura
|
| distributive
|
Qusqunka
|
Qusqukunanka
|
| exclusive
|
Qusqulla
|
Qusqukunalla
|
Possessive forms of Qusqu
ñuqap - first-person singular
| ñuqap (my)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusquy
|
Qusquykuna
|
| accusative
|
Qusquyta
|
Qusquykunata
|
| dative
|
Qusquyman
|
Qusquykunaman
|
| genitive
|
Qusquypa
|
Qusquykunap
|
| locative
|
Qusquypi
|
Qusquykunapi
|
| terminative
|
Qusquykama
|
Qusquykunakama
|
| ablative
|
Qusquymanta
|
Qusquykunamanta
|
| instrumental
|
Qusquywan
|
Qusquykunawan
|
| comitative
|
Qusquynintin
|
Qusquykunantin
|
| abessive
|
Qusquyninnaq
|
Qusquykunannaq
|
| comparative
|
Qusquyhina
|
Qusquykunahina
|
| causative
|
Qusquyrayku
|
Qusquykunarayku
|
| benefactive
|
Qusquypaq
|
Qusquykunapaq
|
| associative
|
Qusquypura
|
Qusquykunapura
|
| distributive
|
Qusquyninka
|
Qusquykunanka
|
| exclusive
|
Qusquylla
|
Qusquykunalla
|
qampa - second-person singular
| qampa (your)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusquyki
|
Qusquykikuna
|
| accusative
|
Qusquykita
|
Qusquykikunata
|
| dative
|
Qusquykiman
|
Qusquykikunaman
|
| genitive
|
Qusquykipa
|
Qusquykikunap
|
| locative
|
Qusquykipi
|
Qusquykikunapi
|
| terminative
|
Qusquykikama
|
Qusquykikunakama
|
| ablative
|
Qusquykimanta
|
Qusquykikunamanta
|
| instrumental
|
Qusquykiwan
|
Qusquykikunawan
|
| comitative
|
Qusquykintin
|
Qusquykikunantin
|
| abessive
|
Qusquykinnaq
|
Qusquykikunannaq
|
| comparative
|
Qusquykihina
|
Qusquykikunahina
|
| causative
|
Qusquykirayku
|
Qusquykikunarayku
|
| benefactive
|
Qusquykipaq
|
Qusquykikunapaq
|
| associative
|
Qusquykipura
|
Qusquykikunapura
|
| distributive
|
Qusquykinka
|
Qusquykikunanka
|
| exclusive
|
Qusquykilla
|
Qusquykikunalla
|
paypa - third-person singular
| paypa (his/her/its)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusqun
|
Qusqunkuna
|
| accusative
|
Qusqunta
|
Qusqunkunata
|
| dative
|
Qusqunman
|
Qusqunkunaman
|
| genitive
|
Qusqunpa
|
Qusqunkunap
|
| locative
|
Qusqunpi
|
Qusqunkunapi
|
| terminative
|
Qusqunkama
|
Qusqunkunakama
|
| ablative
|
Qusqunmanta
|
Qusqunkunamanta
|
| instrumental
|
Qusqunwan
|
Qusqunkunawan
|
| comitative
|
Qusqunintin
|
Qusqunkunantin
|
| abessive
|
Qusqunninnaq
|
Qusqunkunannaq
|
| comparative
|
Qusqunhina
|
Qusqunkunahina
|
| causative
|
Qusqunrayku
|
Qusqunkunarayku
|
| benefactive
|
Qusqunpaq
|
Qusqunkunapaq
|
| associative
|
Qusqunpura
|
Qusqunkunapura
|
| distributive
|
Qusquninka
|
Qusqunkunanka
|
| exclusive
|
Qusqunlla
|
Qusqunkunalla
|
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
| ñuqanchikpa (our(incl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusqunchik
|
Qusqunchikkuna
|
| accusative
|
Qusqunchikta
|
Qusqunchikkunata
|
| dative
|
Qusqunchikman
|
Qusqunchikkunaman
|
| genitive
|
Qusqunchikpa
|
Qusqunchikkunap
|
| locative
|
Qusqunchikpi
|
Qusqunchikkunapi
|
| terminative
|
Qusqunchikkama
|
Qusqunchikkunakama
|
| ablative
|
Qusqunchikmanta
|
Qusqunchikkunamanta
|
| instrumental
|
Qusqunchikwan
|
Qusqunchikkunawan
|
| comitative
|
Qusqunchiknintin
|
Qusqunchikkunantin
|
| abessive
|
Qusqunchikninnaq
|
Qusqunchikkunannaq
|
| comparative
|
Qusqunchikhina
|
Qusqunchikkunahina
|
| causative
|
Qusqunchikrayku
|
Qusqunchikkunarayku
|
| benefactive
|
Qusqunchikpaq
|
Qusqunchikkunapaq
|
| associative
|
Qusqunchikpura
|
Qusqunchikkunapura
|
| distributive
|
Qusqunchikninka
|
Qusqunchikkunanka
|
| exclusive
|
Qusqunchiklla
|
Qusqunchikkunalla
|
ñuqaykup - first-person exclusive plural
| ñuqaykup (our(excl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusquyku
|
Qusquykukuna
|
| accusative
|
Qusquykuta
|
Qusquykukunata
|
| dative
|
Qusquykuman
|
Qusquykukunaman
|
| genitive
|
Qusquykupa
|
Qusquykukunap
|
| locative
|
Qusquykupi
|
Qusquykukunapi
|
| terminative
|
Qusquykukama
|
Qusquykukunakama
|
| ablative
|
Qusquykumanta
|
Qusquykukunamanta
|
| instrumental
|
Qusquykuwan
|
Qusquykukunawan
|
| comitative
|
Qusquykuntin
|
Qusquykukunantin
|
| abessive
|
Qusquykunnaq
|
Qusquykukunannaq
|
| comparative
|
Qusquykuhina
|
Qusquykukunahina
|
| causative
|
Qusquykurayku
|
Qusquykukunarayku
|
| benefactive
|
Qusquykupaq
|
Qusquykukunapaq
|
| associative
|
Qusquykupura
|
Qusquykukunapura
|
| distributive
|
Qusquykunka
|
Qusquykukunanka
|
| exclusive
|
Qusquykulla
|
Qusquykukunalla
|
qamkunap - second-person plural
| qamkunap (your(pl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusquykichik
|
Qusquykichikkuna
|
| accusative
|
Qusquykichikta
|
Qusquykichikkunata
|
| dative
|
Qusquykichikman
|
Qusquykichikkunaman
|
| genitive
|
Qusquykichikpa
|
Qusquykichikkunap
|
| locative
|
Qusquykichikpi
|
Qusquykichikkunapi
|
| terminative
|
Qusquykichikkama
|
Qusquykichikkunakama
|
| ablative
|
Qusquykichikmanta
|
Qusquykichikkunamanta
|
| instrumental
|
Qusquykichikwan
|
Qusquykichikkunawan
|
| comitative
|
Qusquykichiknintin
|
Qusquykichikkunantin
|
| abessive
|
Qusquykichikninnaq
|
Qusquykichikkunannaq
|
| comparative
|
Qusquykichikhina
|
Qusquykichikkunahina
|
| causative
|
Qusquykichikrayku
|
Qusquykichikkunarayku
|
| benefactive
|
Qusquykichikpaq
|
Qusquykichikkunapaq
|
| associative
|
Qusquykichikpura
|
Qusquykichikkunapura
|
| distributive
|
Qusquykichikninka
|
Qusquykichikkunanka
|
| exclusive
|
Qusquykichiklla
|
Qusquykichikkunalla
|
paykunap - third-person plural
| paykunap (their)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
Qusqunku
|
Qusqunkukuna
|
| accusative
|
Qusqunkuta
|
Qusqunkukunata
|
| dative
|
Qusqunkuman
|
Qusqunkukunaman
|
| genitive
|
Qusqunkupa
|
Qusqunkukunap
|
| locative
|
Qusqunkupi
|
Qusqunkukunapi
|
| terminative
|
Qusqunkukama
|
Qusqunkukunakama
|
| ablative
|
Qusqunkumanta
|
Qusqunkukunamanta
|
| instrumental
|
Qusqunkuwan
|
Qusqunkukunawan
|
| comitative
|
Qusqunkuntin
|
Qusqunkukunantin
|
| abessive
|
Qusqunkunnaq
|
Qusqunkukunannaq
|
| comparative
|
Qusqunkuhina
|
Qusqunkukunahina
|
| causative
|
Qusqunkurayku
|
Qusqunkukunarayku
|
| benefactive
|
Qusqunkupaq
|
Qusqunkukunapaq
|
| associative
|
Qusqunkupura
|
Qusqunkukunapura
|
| distributive
|
Qusqunkunka
|
Qusqunkukunanka
|
| exclusive
|
Qusqunkulla
|
Qusqunkukunalla
|
|
Descendants
References
- Cerrón-Palomino, Rodolfo (2008) “Cuzco: la piedra donde se posó la lechuza. Historia de un nombre”, in Voces del Ande: ensayos sobre onomástica andina (Estudios Andinos; 3), Pontificia Universidad Católica del Perú (PUCP), →DOI, →ISBN, pages 259-290
- Cerrón-Palomino, Rodolfo (2021) “Los nombres primigenios del Cuzco”, in Revista Histórica[1], volume 49, number 2016, Instituto Histórico del Perú, pages 113-132