chlew

Inherited from Proto-Slavic *xlě̃vъ. First attested in the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /xlʲɛːf/
• IPA^(key): (15^th CE) /xlʲef/

chlew m inan

1. (attested in Masovia, Pomerania, Lesser Poland, Greater Poland) sty; stable (room for domestic animals)
   • 1920 [1406], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 739, Płońsk:

     O chtori chlew na mø zalowal Falislaw, tenem ia odial s gego wolø

     [O ktory chlew na mię żałował Falisław, tenem ja odjął s jego wolą]

   • 1879 [1421], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎^[1], Masovia, page 256:

     Johannes in sua area, in qua sedebat, debet remanere... omnes sepes una cum stabulis al. chlewi

     [Johannes in sua area, in qua sedebat, debet remanere... omnes sepes una cum stabulis al. chlewy]

   • 1921 [1425], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎^[2], page 241:

     Jakom ya nye pobral chlewow... na Pothrowe szedlisku

     [Jakom ja nie pobrał chlewow... na Piotrowie siedlisku]

   • 1950 [1444], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 578, Warsaw:

     Jaco ya to wem, o ktory chlew Anna na Marczina za­lowala, ten ona szama pozgla

     [Jako ja to wiem, o ktory chlew Anna na Marcina żałowała, ten ona sama pożgła]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 113:

     Chlevow caularum

     [Chlewow caularum]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 115:

     Chlevy caule

     [Chlewy caule]

   • 1950 [1471], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3038, Warsaw:

     Jako[m] my domow, *gvlmną, zyth, chlewow, stodol y wschithkyego budowanya Jakvbowego czasszv nocznego nye szeszgli

     [Jako[m] my domow, *gulmna, żyt, chlewow, stodoł i wszytkiego budowania Jakubowego czasu nocnego nie żeżgli]

   • 1950 [1474], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1377, Warsaw:

     Yako[m] ya... nye othvyeralem jemv domowh, *chlewoh gwalthem anym yego vszcodzyl moyhm odvyeranim yako trzy kopy groszy

     [Jako[m] ja... nie otwierałem jemu domow, chlewow gwałtem anim jego uszkodził moim otwieranim jako trzy kopy groszy]

   • [1478], Adam Wolff, editor, Rękopiśmienne ekscerpty Adama Wolffa pochodzące z mazowieckich ksiąg sądowych, volume II, Czersk, page 248:

     Laboriosus Nic[olaus]..., qui exivit a nobili Johanne de Srobycze,... stabulum... al. chlew rubeto non reformavit al. nye pochrosczyl

     [Laboriosus Nic[olaus]..., qui exivit a nobili Johanne de Srobice,... stabulum... al. chlew rubeto non reformavit al. noe poczroszczył]

   • 1950 [1494], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1764a, Warsaw:

     Jakom ya chmyelv yego nye sdarl s chleva yego gwalthem anym go wnyosl do domv mego

     [Jakom ja chmieli jego nie zdarł z chlewa jego gwałtem anim go wniosł do domu mego]

   • 1925 [XV], Roczniki Historyczne‎^[3], volume II, Nakło nad Notecią, page 71:

     Curia... cum tribus ortis... et allodio, obora et chlevy

     [Curia... cum tribus ortis... et allodio, obora et chlewy]

   • 1419, Jan Łoś, editor, Luźne rękopiśmienne ekscerpty Jana Łosia pochodzące z ksiąg ziemskich krakowskich, volume I, Krakow, page 708:

     Equi sunt arrestati in ipsius hereditate pascibulo al. chlewye

     [Equi sunt arrestati in ipsius hereditate pascibulo al. chlewie]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 20r:

     Bostar est locus vbi boues stant kolnya volovy chlew vel est locus vbi corpora mortuorum cremantur

     [Bostar est locus vbi boues stant kolnya wołowy chlew vel est locus vbi corpora mortuorum cremantur]

   • 1920 [1405], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 596a, Płońsk:

     Yacom ya Regnolthowy yego szwini sz chlewa ne othbil szamowtor

     [Jakom ja Regnołtowi jego świni z chlewa nie otbiłl samowtor]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 134v:

     Suarium swyny chlew vel kob swyny

     [Suarium świni chlew vel kob świni]

   • 1920 [1415], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 2518, Płońsk:

     Pawel ne ucrathl Nemerzi czforga yagnøth s chlewa

     [Paweł nie ukradł Niemierzy czworga jagniąt z chlewa]

   • 1950 [1444], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 567, Warsaw:

     Jaco ya to wem, Elena ne ucradla v Anny szesczorga owecz sz chlewa any gych vzithcu ma

     [Jako ja to wiem, Elena nie ukradła u Anny sześciorga owiec z chlewa ani jich użytku ma]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 29, 7:

     Nye gest godzyna gnacz stad do chlewow, ale napogycz owce y gnacz ge lepak na pastwø

     [Nye jest godzina gnać stad do chlewow, ale napojić owce i gnać je lepak na pastwę]

   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 28, 4:

     Blogoslawyon... plod skota twego y stada baranow twich y chlevi owyecz twich

     [Błogosławion... płot skota twego i stada baranow tych i chlewy owiec tych]

   • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 32, 28:

     Ezechias... zgromadzil... staynye wszemu dobitku y chlewi stadom

     [Ezechyjasz... zgromadził... stajnie wszemu dobytku, i chlewy stadom]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 28:

     Owczarnye a. chlewy caulas, staynye stabula

     [Owczarnie a. chlewy caulas, stajnie stabula]

2. (attested in Lesser Poland, hapax legomenon) sty (poor quality house)
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[7], Krakow, page 5b:

     A p[rze]s tocz szø gest on bil f chuele narodzil

     [A przeztoć się jest on był w chlewie w pospolitem domu narodził]

• Polish: chlew
• Silesian: chlyw

• Boryś, Wiesław (2005) “chlew”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “chlew”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “chlew”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “chlew”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1954), “chlew”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 236
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chlew”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “chlew”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• chliw (Kielce)

Inherited from Old Polish chlew.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛf
• Syllabification: chlew

chlew m inan (diminutive chlewek or chlewik, related adjective chlewny)

1. pigsty (enclosure where pigs are kept, either a building or part of one)

   Synonyms: chlewnia, świniarnia

2. (colloquial) pigsty (messy or dirty place)

   Synonyms: see Thesaurus:nieporządek

• chlew in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• chlew in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “chlew”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “CHLEW”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.05.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “chlew”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “chlew”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “chlew”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 280