hlakanipha
Southern Ndebele
Verb
-hlákánipha
Inflection
This noun needs an inflection-table template.
Swazi
Verb
-hlákánipha
- to be wise
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Zulu
Etymology
Verb
-hlakanipha
- (intransitive) to become acute, to become clever, to become intelligent, to become smart, to become subtle, to become wise
Inflection
| positive | negative | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| infinitive | ukuhlakanipha | ukungahlakaniphi | ||||
| imperative | ||||||
| simple | + object concord | |||||
| singular | hlakanipha | -hlakaniphe | ||||
| plural | hlakaniphani | -hlakanipheni | ||||
| present | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngiyahlakanipha, ngihlakanipha | engihlakaniphayo, engihlakanipha | ngihlakanipha | angihlakaniphi | engingahlakaniphi | ngingahlakaniphi |
| 2nd singular | uyahlakanipha, uhlakanipha | ohlakaniphayo, ohlakanipha | uhlakanipha | awuhlakaniphi | ongahlakaniphi | ungahlakaniphi |
| 1st plural | siyahlakanipha, sihlakanipha | esihlakaniphayo, esihlakanipha | sihlakanipha | asihlakaniphi | esingahlakaniphi | singahlakaniphi |
| 2nd plural | niyahlakanipha, nihlakanipha | enihlakaniphayo, enihlakanipha | nihlakanipha | anihlakaniphi | eningahlakaniphi | ningahlakaniphi |
| class 1 | uyahlakanipha, uhlakanipha | ohlakaniphayo, ohlakanipha | ehlakanipha | akahlakaniphi | ongahlakaniphi | engahlakaniphi |
| class 2 | bayahlakanipha, bahlakanipha | abahlakaniphayo, abahlakanipha | behlakanipha | abahlakaniphi | abangahlakaniphi | bengahlakaniphi |
| class 3 | uyahlakanipha, uhlakanipha | ohlakaniphayo, ohlakanipha | uhlakanipha | awuhlakaniphi | ongahlakaniphi | ungahlakaniphi |
| class 4 | iyahlakanipha, ihlakanipha | ehlakaniphayo, ehlakanipha | ihlakanipha | ayihlakaniphi | engahlakaniphi | ingahlakaniphi |
| class 5 | liyahlakanipha, lihlakanipha | elihlakaniphayo, elihlakanipha | lihlakanipha | alihlakaniphi | elingahlakaniphi | lingahlakaniphi |
| class 6 | ayahlakanipha, ahlakanipha | ahlakaniphayo, ahlakanipha | ehlakanipha | awahlakaniphi | angahlakaniphi | engahlakaniphi |
| class 7 | siyahlakanipha, sihlakanipha | esihlakaniphayo, esihlakanipha | sihlakanipha | asihlakaniphi | esingahlakaniphi | singahlakaniphi |
| class 8 | ziyahlakanipha, zihlakanipha | ezihlakaniphayo, ezihlakanipha | zihlakanipha | azihlakaniphi | ezingahlakaniphi | zingahlakaniphi |
| class 9 | iyahlakanipha, ihlakanipha | ehlakaniphayo, ehlakanipha | ihlakanipha | ayihlakaniphi | engahlakaniphi | ingahlakaniphi |
| class 10 | ziyahlakanipha, zihlakanipha | ezihlakaniphayo, ezihlakanipha | zihlakanipha | azihlakaniphi | ezingahlakaniphi | zingahlakaniphi |
| class 11 | luyahlakanipha, luhlakanipha | oluhlakaniphayo, oluhlakanipha | luhlakanipha | aluhlakaniphi | olungahlakaniphi | lungahlakaniphi |
| class 14 | buyahlakanipha, buhlakanipha | obuhlakaniphayo, obuhlakanipha | buhlakanipha | abuhlakaniphi | obungahlakaniphi | bungahlakaniphi |
| class 15 | kuyahlakanipha, kuhlakanipha | okuhlakaniphayo, okuhlakanipha | kuhlakanipha | akuhlakaniphi | okungahlakaniphi | kungahlakaniphi |
| class 17 | kuyahlakanipha, kuhlakanipha | okuhlakaniphayo, okuhlakanipha | kuhlakanipha | akuhlakaniphi | okungahlakaniphi | kungahlakaniphi |
| recent past | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngihlakaniphile, ngihlakaniphē | engihlakaniphile, engihlakaniphē | ngihlakaniphile, ngihlakaniphē | angihlakaniphanga | engingahlakaniphanga | ngingahlakaniphanga |
| 2nd singular | uhlakaniphile, uhlakaniphē | ohlakaniphile, ohlakaniphē | uhlakaniphile, uhlakaniphē | awuhlakaniphanga | ongahlakaniphanga | ungahlakaniphanga |
| 1st plural | sihlakaniphile, sihlakaniphē | esihlakaniphile, esihlakaniphē | sihlakaniphile, sihlakaniphē | asihlakaniphanga | esingahlakaniphanga | singahlakaniphanga |
| 2nd plural | nihlakaniphile, nihlakaniphē | enihlakaniphile, enihlakaniphē | nihlakaniphile, nihlakaniphē | anihlakaniphanga | eningahlakaniphanga | ningahlakaniphanga |
| class 1 | uhlakaniphile, uhlakaniphē | ohlakaniphile, ohlakaniphē | ehlakaniphile, ehlakaniphē | akahlakaniphanga | ongahlakaniphanga | engahlakaniphanga |
| class 2 | bahlakaniphile, bahlakaniphē | abahlakaniphile, abahlakaniphē | behlakaniphile, behlakaniphē | abahlakaniphanga | abangahlakaniphanga | bengahlakaniphanga |
| class 3 | uhlakaniphile, uhlakaniphē | ohlakaniphile, ohlakaniphē | uhlakaniphile, uhlakaniphē | awuhlakaniphanga | ongahlakaniphanga | ungahlakaniphanga |
| class 4 | ihlakaniphile, ihlakaniphē | ehlakaniphile, ehlakaniphē | ihlakaniphile, ihlakaniphē | ayihlakaniphanga | engahlakaniphanga | ingahlakaniphanga |
| class 5 | lihlakaniphile, lihlakaniphē | elihlakaniphile, elihlakaniphē | lihlakaniphile, lihlakaniphē | alihlakaniphanga | elingahlakaniphanga | lingahlakaniphanga |
| class 6 | ahlakaniphile, ahlakaniphē | ahlakaniphile, ahlakaniphē | ehlakaniphile, ehlakaniphē | awahlakaniphanga | angahlakaniphanga | engahlakaniphanga |
| class 7 | sihlakaniphile, sihlakaniphē | esihlakaniphile, esihlakaniphē | sihlakaniphile, sihlakaniphē | asihlakaniphanga | esingahlakaniphanga | singahlakaniphanga |
| class 8 | zihlakaniphile, zihlakaniphē | ezihlakaniphile, ezihlakaniphē | zihlakaniphile, zihlakaniphē | azihlakaniphanga | ezingahlakaniphanga | zingahlakaniphanga |
| class 9 | ihlakaniphile, ihlakaniphē | ehlakaniphile, ehlakaniphē | ihlakaniphile, ihlakaniphē | ayihlakaniphanga | engahlakaniphanga | ingahlakaniphanga |
| class 10 | zihlakaniphile, zihlakaniphē | ezihlakaniphile, ezihlakaniphē | zihlakaniphile, zihlakaniphē | azihlakaniphanga | ezingahlakaniphanga | zingahlakaniphanga |
| class 11 | luhlakaniphile, luhlakaniphē | oluhlakaniphile, oluhlakaniphē | luhlakaniphile, luhlakaniphē | aluhlakaniphanga | olungahlakaniphanga | lungahlakaniphanga |
| class 14 | buhlakaniphile, buhlakaniphē | obuhlakaniphile, obuhlakaniphē | buhlakaniphile, buhlakaniphē | abuhlakaniphanga | obungahlakaniphanga | bungahlakaniphanga |
| class 15 | kuhlakaniphile, kuhlakaniphē | okuhlakaniphile, okuhlakaniphē | kuhlakaniphile, kuhlakaniphē | akuhlakaniphanga | okungahlakaniphanga | kungahlakaniphanga |
| class 17 | kuhlakaniphile, kuhlakaniphē | okuhlakaniphile, okuhlakaniphē | kuhlakaniphile, kuhlakaniphē | akuhlakaniphanga | okungahlakaniphanga | kungahlakaniphanga |
| remote past | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngāhlakanipha | engāhlakanipha | ngāhlakanipha | angihlakaniphanga | engingahlakaniphanga | ngingahlakaniphanga |
| 2nd singular | wāhlakanipha | owāhlakanipha | wāhlakanipha | awuhlakaniphanga | ongahlakaniphanga | ungahlakaniphanga |
| 1st plural | sāhlakanipha | esāhlakanipha | sāhlakanipha | asihlakaniphanga | esingahlakaniphanga | singahlakaniphanga |
| 2nd plural | nāhlakanipha | enāhlakanipha | nāhlakanipha | anihlakaniphanga | eningahlakaniphanga | ningahlakaniphanga |
| class 1 | wāhlakanipha | owāhlakanipha | āhlakanipha | akahlakaniphanga | ongahlakaniphanga | engahlakaniphanga |
| class 2 | bāhlakanipha | abāhlakanipha | bāhlakanipha | abahlakaniphanga | abangahlakaniphanga | bengahlakaniphanga |
| class 3 | wāhlakanipha | owāhlakanipha | wāhlakanipha | awuhlakaniphanga | ongahlakaniphanga | ungahlakaniphanga |
| class 4 | yāhlakanipha | eyāhlakanipha | yāhlakanipha | ayihlakaniphanga | engahlakaniphanga | ingahlakaniphanga |
| class 5 | lāhlakanipha | elāhlakanipha | lāhlakanipha | alihlakaniphanga | elingahlakaniphanga | lingahlakaniphanga |
| class 6 | āhlakanipha | āhlakanipha | āhlakanipha | awahlakaniphanga | angahlakaniphanga | engahlakaniphanga |
| class 7 | sāhlakanipha | esāhlakanipha | sāhlakanipha | asihlakaniphanga | esingahlakaniphanga | singahlakaniphanga |
| class 8 | zāhlakanipha | ezāhlakanipha | zāhlakanipha | azihlakaniphanga | ezingahlakaniphanga | zingahlakaniphanga |
| class 9 | yāhlakanipha | eyāhlakanipha | yāhlakanipha | ayihlakaniphanga | engahlakaniphanga | ingahlakaniphanga |
| class 10 | zāhlakanipha | ezāhlakanipha | zāhlakanipha | azihlakaniphanga | ezingahlakaniphanga | zingahlakaniphanga |
| class 11 | lwāhlakanipha | olwāhlakanipha | lwāhlakanipha | aluhlakaniphanga | olungahlakaniphanga | lungahlakaniphanga |
| class 14 | bāhlakanipha | obāhlakanipha | bāhlakanipha | abuhlakaniphanga | obungahlakaniphanga | bungahlakaniphanga |
| class 15 | kwāhlakanipha | okwāhlakanipha | kwāhlakanipha | akuhlakaniphanga | okungahlakaniphanga | kungahlakaniphanga |
| class 17 | kwāhlakanipha | okwāhlakanipha | kwāhlakanipha | akuhlakaniphanga | okungahlakaniphanga | kungahlakaniphanga |
| potential | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngingahlakanipha | — | ngingahlakanipha | ngingehlakaniphe | — | ngingehlakaniphe |
| 2nd singular | ungahlakanipha | — | ungahlakanipha | ungehlakaniphe | — | ungehlakaniphe |
| 1st plural | singahlakanipha | — | singahlakanipha | singehlakaniphe | — | singehlakaniphe |
| 2nd plural | ningahlakanipha | — | ningahlakanipha | ningehlakaniphe | — | ningehlakaniphe |
| class 1 | angahlakanipha | — | engahlakanipha | angehlakaniphe | — | engehlakaniphe |
| class 2 | bangahlakanipha | — | bengahlakanipha | bangehlakaniphe | — | bengehlakaniphe |
| class 3 | ungahlakanipha | — | ungahlakanipha | ungehlakaniphe | — | ungehlakaniphe |
| class 4 | ingahlakanipha | — | ingahlakanipha | ingehlakaniphe | — | ingehlakaniphe |
| class 5 | lingahlakanipha | — | lingahlakanipha | lingehlakaniphe | — | lingehlakaniphe |
| class 6 | angahlakanipha | — | engahlakanipha | angehlakaniphe | — | engehlakaniphe |
| class 7 | singahlakanipha | — | singahlakanipha | singehlakaniphe | — | singehlakaniphe |
| class 8 | zingahlakanipha | — | zingahlakanipha | zingehlakaniphe | — | zingehlakaniphe |
| class 9 | ingahlakanipha | — | ingahlakanipha | ingehlakaniphe | — | ingehlakaniphe |
| class 10 | zingahlakanipha | — | zingahlakanipha | zingehlakaniphe | — | zingehlakaniphe |
| class 11 | lungahlakanipha | — | lungahlakanipha | lungehlakaniphe | — | lungehlakaniphe |
| class 14 | bungahlakanipha | — | bungahlakanipha | bungehlakaniphe | — | bungehlakaniphe |
| class 15 | kungahlakanipha | — | kungahlakanipha | kungehlakaniphe | — | kungehlakaniphe |
| class 17 | kungahlakanipha | — | kungahlakanipha | kungehlakaniphe | — | kungehlakaniphe |
| immediate future | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngizohlakanipha | engizohlakanipha | ngizohlakanipha | angizuhlakanipha | engingezuhlakanipha | ngingezuhlakanipha |
| 2nd singular | uzohlakanipha | ozohlakanipha | uzohlakanipha | awuzuhlakanipha | ongezuhlakanipha | ungezuhlakanipha |
| 1st plural | sizohlakanipha | esizohlakanipha | sizohlakanipha | asizuhlakanipha | esingezuhlakanipha | singezuhlakanipha |
| 2nd plural | nizohlakanipha | enizohlakanipha | nizohlakanipha | anizuhlakanipha | eningezuhlakanipha | ningezuhlakanipha |
| class 1 | uzohlakanipha | ozohlakanipha | ezohlakanipha | akazuhlakanipha | ongezuhlakanipha | engezuhlakanipha |
| class 2 | bazohlakanipha | abazohlakanipha | bezohlakanipha | abazuhlakanipha | abangezuhlakanipha | bengezuhlakanipha |
| class 3 | uzohlakanipha | ozohlakanipha | uzohlakanipha | awuzuhlakanipha | ongezuhlakanipha | ungezuhlakanipha |
| class 4 | izohlakanipha | ezohlakanipha | izohlakanipha | ayizuhlakanipha | engezuhlakanipha | ingezuhlakanipha |
| class 5 | lizohlakanipha | elizohlakanipha | lizohlakanipha | alizuhlakanipha | elingezuhlakanipha | lingezuhlakanipha |
| class 6 | azohlakanipha | azohlakanipha | ezohlakanipha | awazuhlakanipha | angezuhlakanipha | engezuhlakanipha |
| class 7 | sizohlakanipha | esizohlakanipha | sizohlakanipha | asizuhlakanipha | esingezuhlakanipha | singezuhlakanipha |
| class 8 | zizohlakanipha | ezizohlakanipha | zizohlakanipha | azizuhlakanipha | ezingezuhlakanipha | zingezuhlakanipha |
| class 9 | izohlakanipha | ezohlakanipha | izohlakanipha | ayizuhlakanipha | engezuhlakanipha | ingezuhlakanipha |
| class 10 | zizohlakanipha | ezizohlakanipha | zizohlakanipha | azizuhlakanipha | ezingezuhlakanipha | zingezuhlakanipha |
| class 11 | luzohlakanipha | oluzohlakanipha | luzohlakanipha | aluzuhlakanipha | olungezuhlakanipha | lungezuhlakanipha |
| class 14 | buzohlakanipha | obuzohlakanipha | buzohlakanipha | abuzuhlakanipha | obungezuhlakanipha | bungezuhlakanipha |
| class 15 | kuzohlakanipha | okuzohlakanipha | kuzohlakanipha | akuzuhlakanipha | okungezuhlakanipha | kungezuhlakanipha |
| class 17 | kuzohlakanipha | okuzohlakanipha | kuzohlakanipha | akuzuhlakanipha | okungezuhlakanipha | kungezuhlakanipha |
| remote future | ||||||
| positive absolute | positive relative | positive participial | negative absolute | negative relative | negative participial | |
| 1st singular | ngiyohlakanipha | engiyohlakanipha | ngiyohlakanipha | angiyuhlakanipha | engingeyuhlakanipha | ngingeyuhlakanipha |
| 2nd singular | uyohlakanipha | oyohlakanipha | uyohlakanipha | awuyuhlakanipha | ongeyuhlakanipha | ungeyuhlakanipha |
| 1st plural | siyohlakanipha | esiyohlakanipha | siyohlakanipha | asiyuhlakanipha | esingeyuhlakanipha | singeyuhlakanipha |
| 2nd plural | niyohlakanipha | eniyohlakanipha | niyohlakanipha | aniyuhlakanipha | eningeyuhlakanipha | ningeyuhlakanipha |
| class 1 | uyohlakanipha | oyohlakanipha | eyohlakanipha | akayuhlakanipha | ongeyuhlakanipha | engeyuhlakanipha |
| class 2 | bayohlakanipha | abayohlakanipha | beyohlakanipha | abayuhlakanipha | abangeyuhlakanipha | bengeyuhlakanipha |
| class 3 | uyohlakanipha | oyohlakanipha | uyohlakanipha | awuyuhlakanipha | ongeyuhlakanipha | ungeyuhlakanipha |
| class 4 | iyohlakanipha | eyohlakanipha | iyohlakanipha | ayiyuhlakanipha | engeyuhlakanipha | ingeyuhlakanipha |
| class 5 | liyohlakanipha | eliyohlakanipha | liyohlakanipha | aliyuhlakanipha | elingeyuhlakanipha | lingeyuhlakanipha |
| class 6 | ayohlakanipha | ayohlakanipha | eyohlakanipha | awayuhlakanipha | angeyuhlakanipha | engeyuhlakanipha |
| class 7 | siyohlakanipha | esiyohlakanipha | siyohlakanipha | asiyuhlakanipha | esingeyuhlakanipha | singeyuhlakanipha |
| class 8 | ziyohlakanipha | eziyohlakanipha | ziyohlakanipha | aziyuhlakanipha | ezingeyuhlakanipha | zingeyuhlakanipha |
| class 9 | iyohlakanipha | eyohlakanipha | iyohlakanipha | ayiyuhlakanipha | engeyuhlakanipha | ingeyuhlakanipha |
| class 10 | ziyohlakanipha | eziyohlakanipha | ziyohlakanipha | aziyuhlakanipha | ezingeyuhlakanipha | zingeyuhlakanipha |
| class 11 | luyohlakanipha | oluyohlakanipha | luyohlakanipha | aluyuhlakanipha | olungeyuhlakanipha | lungeyuhlakanipha |
| class 14 | buyohlakanipha | obuyohlakanipha | buyohlakanipha | abuyuhlakanipha | obungeyuhlakanipha | bungeyuhlakanipha |
| class 15 | kuyohlakanipha | okuyohlakanipha | kuyohlakanipha | akuyuhlakanipha | okungeyuhlakanipha | kungeyuhlakanipha |
| class 17 | kuyohlakanipha | okuyohlakanipha | kuyohlakanipha | akuyuhlakanipha | okungeyuhlakanipha | kungeyuhlakanipha |
| present subjunctive | ||||||
| positive | negative | |||||
| 1st singular | ngihlakaniphe | ngingahlakaniphi | ||||
| 2nd singular | uhlakaniphe | ungahlakaniphi | ||||
| 1st plural | sihlakaniphe | singahlakaniphi | ||||
| 2nd plural | nihlakaniphe | ningahlakaniphi | ||||
| class 1 | ahlakaniphe | angahlakaniphi | ||||
| class 2 | bahlakaniphe | bangahlakaniphi | ||||
| class 3 | uhlakaniphe | ungahlakaniphi | ||||
| class 4 | ihlakaniphe | ingahlakaniphi | ||||
| class 5 | lihlakaniphe | lingahlakaniphi | ||||
| class 6 | ahlakaniphe | angahlakaniphi | ||||
| class 7 | sihlakaniphe | singahlakaniphi | ||||
| class 8 | zihlakaniphe | zingahlakaniphi | ||||
| class 9 | ihlakaniphe | ingahlakaniphi | ||||
| class 10 | zihlakaniphe | zingahlakaniphi | ||||
| class 11 | luhlakaniphe | lungahlakaniphi | ||||
| class 14 | buhlakaniphe | bungahlakaniphi | ||||
| class 15 | kuhlakaniphe | kungahlakaniphi | ||||
| class 17 | kuhlakaniphe | kungahlakaniphi | ||||
| past subjunctive | ||||||
| positive | negative | |||||
| 1st singular | ngahlakanipha | ngangahlakanipha, angahlakanipha, angangahlakanipha | ||||
| 2nd singular | wahlakanipha | wangahlakanipha, awahlakanipha, awangahlakanipha | ||||
| 1st plural | sahlakanipha | sangahlakanipha, asahlakanipha, asangahlakanipha | ||||
| 2nd plural | nahlakanipha | nangahlakanipha, anahlakanipha, anangahlakanipha | ||||
| class 1 | wahlakanipha | wangahlakanipha, akahlakanipha, akangahlakanipha | ||||
| class 2 | bahlakanipha | bangahlakanipha, abahlakanipha, abangahlakanipha | ||||
| class 3 | wahlakanipha | wangahlakanipha, awahlakanipha, awangahlakanipha | ||||
| class 4 | yahlakanipha | yangahlakanipha, ayahlakanipha, ayangahlakanipha | ||||
| class 5 | lahlakanipha | langahlakanipha, alahlakanipha, alangahlakanipha | ||||
| class 6 | ahlakanipha | angahlakanipha, awahlakanipha, awangahlakanipha | ||||
| class 7 | sahlakanipha | sangahlakanipha, asahlakanipha, asangahlakanipha | ||||
| class 8 | zahlakanipha | zangahlakanipha, azahlakanipha, azangahlakanipha | ||||
| class 9 | yahlakanipha | yangahlakanipha, ayahlakanipha, ayangahlakanipha | ||||
| class 10 | zahlakanipha | zangahlakanipha, azahlakanipha, azangahlakanipha | ||||
| class 11 | lwahlakanipha | lwangahlakanipha, alwahlakanipha, alwangahlakanipha | ||||
| class 14 | bahlakanipha | bangahlakanipha, abahlakanipha, abangahlakanipha | ||||
| class 15 | kwahlakanipha | kwangahlakanipha, akwahlakanipha, akwangahlakanipha | ||||
| class 17 | kwahlakanipha | kwangahlakanipha, akwahlakanipha, akwangahlakanipha | ||||
Derived terms
References
- C. M. Doke, B. W. Vilakazi (1972) “hlakanipha”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “hlakanipha (3.3.2.9)”