horixe
Basque
Etymology
From hori (“that”) + -xe (emphatic suffix).
Pronunciation
- IPA(key): (Navarro-Lapurdian) /hoɾiʃe/ [ho.ɾi.ʃe]
- IPA(key): (Southern) /oɾiʃe/ [o.ɾi.ʃe]
Audio: (file) - Rhymes: -iʃe, -e
- Hyphenation: ho‧ri‧xe
Determiner
horixe (postposed, demonstrative)
Declension
| Common pronouns | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| hau | hori | hura | |||||||
| singular | plural | singular | plural | singular | plural | ||||
| absolutive | hau | hauek | hori | horiek | hura | haiek | |||
| ergative | honek | horrek | hark | ||||||
| dative | honi | hauei | horri | horiei | hari | haiei | |||
| genitive | honen | hauen | horren | horien | haren | haien | |||
| comitative | honekin | hauekin | horrekin | horiekin | harekin | haiekin | |||
| causative | honegatik honengatik |
hauegatik hauengatik |
horregatik horrengatik |
horiegatik horiengatik |
haregatik harengatik hargatik |
haiegatik haiengatik | |||
| benefactive | honentzat honendako |
hauentzat hauendako |
horrentzat horrendako |
horientzat horiendako |
harentzat harendako |
haientzat haiendako | |||
| instrumental | honetaz honezaz honez1 |
hauetaz hauezaz hauez1 |
horretaz horrezaz horrez1 |
horietaz horiezaz horiez1 |
hartaz harez1 |
haietaz haiezaz haiez1 | |||
| inessive | anim | honengan honen baitan |
hauengan hauen baitan |
horrengan horren baitan |
horiengan horien baitan |
harengan haren baitan |
haiengan haien baitan | ||
| inan | honetan | hauetan | horretan | horietan | hartan | haietan | |||
| locative | anim | ―
|
―
|
―
|
―
|
―
|
―
| ||
| inan | honetako | hauetako | horretako | horietako | hartako | haietako | |||
| allative | anim | honengana honenganat |
hauengana hauenganat |
horrengana horrenganat |
horiengana horienganat |
harengana harenganat haren baitara haren baitarat |
haiengana haienganat haien baitara haien baitarat | ||
| inan | honetara honetarat |
hauetara hauetarat |
horretara horretarat |
horietara horietarat |
hartara hartarat |
haietara haietarat | |||
| terminative | anim | honenganaino | hauenganaino | horrenganaino | horienganaino | harenganaino haren baitaraino |
haienganaino haien baitaraino | ||
| inan | honetaraino | hauetaraino | horretaraino | horietaraino | hartaraino | haietaraino | |||
| directive | anim | honenganantz | hauenganantz | horrenganantz | horienganantz | harenganantz | haienganantz | ||
| inan | honetarantz | hauetarantz | horretarantz | horietarantz | hartarantz | haietarantz | |||
| destinative | anim | honenganako | hauenganako | horrenganako | horienganako | harenganako | haienganako | ||
| inan | honeterako | hauetarako | horretarako | horietarako | hartarako | haietarako | |||
| ablative | anim | honenganik honengandik |
hauenganik hauengandik |
horrenganik horrengandik |
horienganik horiengandik |
harenganik harengandik haren baitatik haren baitarik |
haienganik haiengandik haien baitatik haien baitarik | ||
| inan | honetatik honetarik |
hauetatik hauetarik |
horretatik horretarik |
horietatik horietarik |
hartatik hartarik |
haietatik haietarik | |||
| Emphatic pronouns | |||||||||
| absolutive | hauxe | hauexek | horixe | horiexek | huraxe | haiexek | |||
| ergative | honexek | horrexek | harexek | ||||||
| dative | honixe honexeri |
haueixe hauexei |
horrixe horrexeri |
horieixe horiexei |
harixe harexeri |
haieixe haiexei | |||
| genitive | honexen honetxen |
hauexen | horrexen horretxen |
horiexen | harexen haretxen |
haiexen | |||
| comitative | honexekin honetxekin |
hauexekin | horrexekin horretxekin |
horiexekin | harexekin haretxekin |
haiexekin | |||
1 Only used in certain expressions.
Pronoun
horixe (demonstrative)
- (emphatic) that same one, that specific one
- Horixe da aldatu behar dugun pentsamoldea. ― That [specifically] is the thinking we need to change.
Declension
| Common pronouns | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| hau | hori | hura | |||||||
| singular | plural | singular | plural | singular | plural | ||||
| absolutive | hau | hauek | hori | horiek | hura | haiek | |||
| ergative | honek | horrek | hark | ||||||
| dative | honi | hauei | horri | horiei | hari | haiei | |||
| genitive | honen | hauen | horren | horien | haren | haien | |||
| comitative | honekin | hauekin | horrekin | horiekin | harekin | haiekin | |||
| causative | honegatik honengatik |
hauegatik hauengatik |
horregatik horrengatik |
horiegatik horiengatik |
haregatik harengatik hargatik |
haiegatik haiengatik | |||
| benefactive | honentzat honendako |
hauentzat hauendako |
horrentzat horrendako |
horientzat horiendako |
harentzat harendako |
haientzat haiendako | |||
| instrumental | honetaz honezaz honez1 |
hauetaz hauezaz hauez1 |
horretaz horrezaz horrez1 |
horietaz horiezaz horiez1 |
hartaz harez1 |
haietaz haiezaz haiez1 | |||
| inessive | anim | honengan honen baitan |
hauengan hauen baitan |
horrengan horren baitan |
horiengan horien baitan |
harengan haren baitan |
haiengan haien baitan | ||
| inan | honetan | hauetan | horretan | horietan | hartan | haietan | |||
| locative | anim | ―
|
―
|
―
|
―
|
―
|
―
| ||
| inan | honetako | hauetako | horretako | horietako | hartako | haietako | |||
| allative | anim | honengana honenganat |
hauengana hauenganat |
horrengana horrenganat |
horiengana horienganat |
harengana harenganat haren baitara haren baitarat |
haiengana haienganat haien baitara haien baitarat | ||
| inan | honetara honetarat |
hauetara hauetarat |
horretara horretarat |
horietara horietarat |
hartara hartarat |
haietara haietarat | |||
| terminative | anim | honenganaino | hauenganaino | horrenganaino | horienganaino | harenganaino haren baitaraino |
haienganaino haien baitaraino | ||
| inan | honetaraino | hauetaraino | horretaraino | horietaraino | hartaraino | haietaraino | |||
| directive | anim | honenganantz | hauenganantz | horrenganantz | horienganantz | harenganantz | haienganantz | ||
| inan | honetarantz | hauetarantz | horretarantz | horietarantz | hartarantz | haietarantz | |||
| destinative | anim | honenganako | hauenganako | horrenganako | horienganako | harenganako | haienganako | ||
| inan | honeterako | hauetarako | horretarako | horietarako | hartarako | haietarako | |||
| ablative | anim | honenganik honengandik |
hauenganik hauengandik |
horrenganik horrengandik |
horienganik horiengandik |
harenganik harengandik haren baitatik haren baitarik |
haienganik haiengandik haien baitatik haien baitarik | ||
| inan | honetatik honetarik |
hauetatik hauetarik |
horretatik horretarik |
horietatik horietarik |
hartatik hartarik |
haietatik haietarik | |||
| Emphatic pronouns | |||||||||
| absolutive | hauxe | hauexek | horixe | horiexek | huraxe | haiexek | |||
| ergative | honexek | horrexek | harexek | ||||||
| dative | honixe honexeri |
haueixe hauexei |
horrixe horrexeri |
horieixe horiexei |
harixe harexeri |
haieixe haiexei | |||
| genitive | honexen honetxen |
hauexen | horrexen horretxen |
horiexen | harexen haretxen |
haiexen | |||
| comitative | honexekin honetxekin |
hauexekin | horrexekin horretxekin |
horiexekin | harexekin haretxekin |
haiexekin | |||
1 Only used in certain expressions.
Further reading
- “horixe”, in Euskaltzaindiaren Hiztegia [Dictionary of the Basque Academy] (in Basque), Euskaltzaindia [Royal Academy of the Basque Language]
- “horixe”, in Orotariko Euskal Hiztegia [General Basque Dictionary], Euskaltzaindia, 1987–2005