Quechua
Noun
qaray
- work done in the early morning, before breakfast
Declension
Declension of qaray
|
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qaray
|
qaraykuna
|
| accusative
|
qarayta
|
qaraykunata
|
| dative
|
qarayman
|
qaraykunaman
|
| genitive
|
qaraypa
|
qaraykunap
|
| locative
|
qaraypi
|
qaraykunapi
|
| terminative
|
qaraykama
|
qaraykunakama
|
| ablative
|
qaraymanta
|
qaraykunamanta
|
| instrumental
|
qaraywan
|
qaraykunawan
|
| comitative
|
qaraynintin
|
qaraykunantin
|
| abessive
|
qarayninnaq
|
qaraykunannaq
|
| comparative
|
qarayhina
|
qaraykunahina
|
| causative
|
qarayrayku
|
qaraykunarayku
|
| benefactive
|
qaraypaq
|
qaraykunapaq
|
| associative
|
qaraypura
|
qaraykunapura
|
| distributive
|
qarayninka
|
qaraykunanka
|
| exclusive
|
qaraylla
|
qaraykunalla
|
Possessive forms of qaray
ñuqap - first-person singular
| ñuqap (my)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qarayniy
|
qarayniykuna
|
| accusative
|
qarayniyta
|
qarayniykunata
|
| dative
|
qarayniyman
|
qarayniykunaman
|
| genitive
|
qarayniypa
|
qarayniykunap
|
| locative
|
qarayniypi
|
qarayniykunapi
|
| terminative
|
qarayniykama
|
qarayniykunakama
|
| ablative
|
qarayniymanta
|
qarayniykunamanta
|
| instrumental
|
qarayniywan
|
qarayniykunawan
|
| comitative
|
qarayniynintin
|
qarayniykunantin
|
| abessive
|
qarayniyninnaq
|
qarayniykunannaq
|
| comparative
|
qarayniyhina
|
qarayniykunahina
|
| causative
|
qarayniyrayku
|
qarayniykunarayku
|
| benefactive
|
qarayniypaq
|
qarayniykunapaq
|
| associative
|
qarayniypura
|
qarayniykunapura
|
| distributive
|
qarayniyninka
|
qarayniykunanka
|
| exclusive
|
qarayniylla
|
qarayniykunalla
|
qampa - second-person singular
| qampa (your)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qarayniyki
|
qarayniykikuna
|
| accusative
|
qarayniykita
|
qarayniykikunata
|
| dative
|
qarayniykiman
|
qarayniykikunaman
|
| genitive
|
qarayniykipa
|
qarayniykikunap
|
| locative
|
qarayniykipi
|
qarayniykikunapi
|
| terminative
|
qarayniykikama
|
qarayniykikunakama
|
| ablative
|
qarayniykimanta
|
qarayniykikunamanta
|
| instrumental
|
qarayniykiwan
|
qarayniykikunawan
|
| comitative
|
qarayniykintin
|
qarayniykikunantin
|
| abessive
|
qarayniykinnaq
|
qarayniykikunannaq
|
| comparative
|
qarayniykihina
|
qarayniykikunahina
|
| causative
|
qarayniykirayku
|
qarayniykikunarayku
|
| benefactive
|
qarayniykipaq
|
qarayniykikunapaq
|
| associative
|
qarayniykipura
|
qarayniykikunapura
|
| distributive
|
qarayniykinka
|
qarayniykikunanka
|
| exclusive
|
qarayniykilla
|
qarayniykikunalla
|
paypa - third-person singular
| paypa (his/her/its)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qaraynin
|
qarayninkuna
|
| accusative
|
qarayninta
|
qarayninkunata
|
| dative
|
qarayninman
|
qarayninkunaman
|
| genitive
|
qarayninpa
|
qarayninkunap
|
| locative
|
qarayninpi
|
qarayninkunapi
|
| terminative
|
qarayninkama
|
qarayninkunakama
|
| ablative
|
qarayninmanta
|
qarayninkunamanta
|
| instrumental
|
qarayninwan
|
qarayninkunawan
|
| comitative
|
qarayninintin
|
qarayninkunantin
|
| abessive
|
qarayninninnaq
|
qarayninkunannaq
|
| comparative
|
qarayninhina
|
qarayninkunahina
|
| causative
|
qarayninrayku
|
qarayninkunarayku
|
| benefactive
|
qarayninpaq
|
qarayninkunapaq
|
| associative
|
qarayninpura
|
qarayninkunapura
|
| distributive
|
qaraynininka
|
qarayninkunanka
|
| exclusive
|
qarayninlla
|
qarayninkunalla
|
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
| ñuqanchikpa (our(incl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qarayninchik
|
qarayninchikkuna
|
| accusative
|
qarayninchikta
|
qarayninchikkunata
|
| dative
|
qarayninchikman
|
qarayninchikkunaman
|
| genitive
|
qarayninchikpa
|
qarayninchikkunap
|
| locative
|
qarayninchikpi
|
qarayninchikkunapi
|
| terminative
|
qarayninchikkama
|
qarayninchikkunakama
|
| ablative
|
qarayninchikmanta
|
qarayninchikkunamanta
|
| instrumental
|
qarayninchikwan
|
qarayninchikkunawan
|
| comitative
|
qarayninchiknintin
|
qarayninchikkunantin
|
| abessive
|
qarayninchikninnaq
|
qarayninchikkunannaq
|
| comparative
|
qarayninchikhina
|
qarayninchikkunahina
|
| causative
|
qarayninchikrayku
|
qarayninchikkunarayku
|
| benefactive
|
qarayninchikpaq
|
qarayninchikkunapaq
|
| associative
|
qarayninchikpura
|
qarayninchikkunapura
|
| distributive
|
qarayninchikninka
|
qarayninchikkunanka
|
| exclusive
|
qarayninchiklla
|
qarayninchikkunalla
|
ñuqaykup - first-person exclusive plural
| ñuqaykup (our(excl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qarayniyku
|
qarayniykukuna
|
| accusative
|
qarayniykuta
|
qarayniykukunata
|
| dative
|
qarayniykuman
|
qarayniykukunaman
|
| genitive
|
qarayniykupa
|
qarayniykukunap
|
| locative
|
qarayniykupi
|
qarayniykukunapi
|
| terminative
|
qarayniykukama
|
qarayniykukunakama
|
| ablative
|
qarayniykumanta
|
qarayniykukunamanta
|
| instrumental
|
qarayniykuwan
|
qarayniykukunawan
|
| comitative
|
qarayniykuntin
|
qarayniykukunantin
|
| abessive
|
qarayniykunnaq
|
qarayniykukunannaq
|
| comparative
|
qarayniykuhina
|
qarayniykukunahina
|
| causative
|
qarayniykurayku
|
qarayniykukunarayku
|
| benefactive
|
qarayniykupaq
|
qarayniykukunapaq
|
| associative
|
qarayniykupura
|
qarayniykukunapura
|
| distributive
|
qarayniykunka
|
qarayniykukunanka
|
| exclusive
|
qarayniykulla
|
qarayniykukunalla
|
qamkunap - second-person plural
| qamkunap (your(pl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qarayniykichik
|
qarayniykichikkuna
|
| accusative
|
qarayniykichikta
|
qarayniykichikkunata
|
| dative
|
qarayniykichikman
|
qarayniykichikkunaman
|
| genitive
|
qarayniykichikpa
|
qarayniykichikkunap
|
| locative
|
qarayniykichikpi
|
qarayniykichikkunapi
|
| terminative
|
qarayniykichikkama
|
qarayniykichikkunakama
|
| ablative
|
qarayniykichikmanta
|
qarayniykichikkunamanta
|
| instrumental
|
qarayniykichikwan
|
qarayniykichikkunawan
|
| comitative
|
qarayniykichiknintin
|
qarayniykichikkunantin
|
| abessive
|
qarayniykichikninnaq
|
qarayniykichikkunannaq
|
| comparative
|
qarayniykichikhina
|
qarayniykichikkunahina
|
| causative
|
qarayniykichikrayku
|
qarayniykichikkunarayku
|
| benefactive
|
qarayniykichikpaq
|
qarayniykichikkunapaq
|
| associative
|
qarayniykichikpura
|
qarayniykichikkunapura
|
| distributive
|
qarayniykichikninka
|
qarayniykichikkunanka
|
| exclusive
|
qarayniykichiklla
|
qarayniykichikkunalla
|
paykunap - third-person plural
| paykunap (their)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
qarayninku
|
qarayninkukuna
|
| accusative
|
qarayninkuta
|
qarayninkukunata
|
| dative
|
qarayninkuman
|
qarayninkukunaman
|
| genitive
|
qarayninkupa
|
qarayninkukunap
|
| locative
|
qarayninkupi
|
qarayninkukunapi
|
| terminative
|
qarayninkukama
|
qarayninkukunakama
|
| ablative
|
qarayninkumanta
|
qarayninkukunamanta
|
| instrumental
|
qarayninkuwan
|
qarayninkukunawan
|
| comitative
|
qarayninkuntin
|
qarayninkukunantin
|
| abessive
|
qarayninkunnaq
|
qarayninkukunannaq
|
| comparative
|
qarayninkuhina
|
qarayninkukunahina
|
| causative
|
qarayninkurayku
|
qarayninkukunarayku
|
| benefactive
|
qarayninkupaq
|
qarayninkukunapaq
|
| associative
|
qarayninkupura
|
qarayninkukunapura
|
| distributive
|
qarayninkunka
|
qarayninkukunanka
|
| exclusive
|
qarayninkulla
|
qarayninkukunalla
|
|
Verb
qaray
- (transitive) to serve food, dish out, feed, distribute, share, give (a gift)
Usage notes
Not to be confused with q'aray.
Conjugation
Conjugation of qaray
| infinitive
|
qaray
|
|
| agentive
|
qaraq
|
| present participle
|
qaraspa
|
| past participle
|
qarasqa
|
| future participle
|
qarana
|
|
|
|
|
|
singular
|
plural
|
| 1st person
|
2nd person
|
3rd person
|
1st person
inclusive
|
1st person
exclusive
|
2nd person
|
3rd person
|
| indicative
|
|
ñuqa
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
ñuqayku
|
qamkuna
|
paykuna
|
| present
|
qarani
|
qaranki
|
qaran
|
qaranchik
|
qarayku
qaraniku1
|
qarankichik
|
qaranku
|
past
(experienced)
|
qararqani
|
qararqanki
|
qararqan
|
qararqanchik
|
qararqayku
qararqaniku
|
qararqankichik
|
qararqanku
|
past
(reported)
|
qarasqani
|
qarasqanki
|
qarasqan
|
qarasqanchik
|
qarasqayku
qarasqaniku
|
qarasqankichik
|
qarasqanku
|
| future
|
qarasaq
|
qaranki
|
qaranqa
|
qarasunchik
|
qarasaqku
|
qarankichik
|
qaranqaku
|
|
|
| imperative
|
|
—
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
—
|
qamkuna
|
paykuna
|
| affirmative
|
—
|
qaray
|
qarachun
|
qarasun2
qarasunchik
|
—
|
qaraychik
|
qarachunku
|
| negative
|
—
|
ama
qaraychu
|
ama
qarachunchu
|
ama qarasunchu
ama qarasunchikchu
|
—
|
ama
qaraychikchu
|
ama
qarachunkuchu
|
1 The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety.
2 The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people".