raiar
Galician
Pronunciation
- IPA(key): /raˈjaɾ/
Etymology 1
From Old Galician-Portuguese rayar (13th century, Cantigas de Santa Maria), from raio (“ray”) + -ar, perhaps corresponding to Latin radiō, radiāre, and thus a doublet of radiar. Compare Spanish rayar, Italian raggiare.
Verb
raiar (first-person singular present raio, first-person singular preterite raiei, past participle raiado)
- to light up; to illuminate; to shine
- 1370, R. Lorenzo, editor, Crónica troiana, A Coruña: Fundación Barrié, page 737:
- Tanto que os tres caualeyros uirõ a manãa, subirõ en seus caualos, pero eýnda nõ era bẽ día claro, mais a lũa rray[a]ua moy bẽ et nihũ nõ podía osmar hu todos tres quiríã yr.
- As soon as the three knights saw the morning, they mounted their horses, however the day was not clear yet, but the moon was shinning bright and no one could guess where the three wanted to go
- 1697, Fabián Pardiñas, Eu oín a meus avós:
- E logo lles preguntei
A donde este Homero estava;
Mandaronme à Compostela,
Y as Estrelas ja rayaban.- And then I asked them
Where this Homer was;
They sent me to Compostela,
And the stars already were shinning
- And then I asked them
- (intransitive, of the sun or the day) to dawn; to break the day
- Synonym: amencer
Conjugation
| Singular | Plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| First-person (eu) |
Second-person (ti) |
Third-person (el / ela / Vde.) |
First-person (nós) |
Second-person (vós) |
Third-person (eles / elas / Vdes.) | |
| Infinitive | ||||||
| Impersonal | raiar | |||||
| Personal | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiaren |
| Gerund | ||||||
| raiando | ||||||
| Past participle | ||||||
| Masculine | raiado | raiados | ||||
| Feminine | raiada | raiadas | ||||
| Indicative | ||||||
| Present | raio | raias | raia | raiamos | raiades | raian |
| Imperfect | raiaba | raiabas | raiaba | raiabamos | raiabades | raiaban |
| Preterite | raiei | raiaches | raiou | raiamos | raiastes | raiaron |
| Pluperfect | raiara | raiaras | raiara | raiaramos | raiarades | raiaran |
| Future | raiarei | raiarás | raiará | raiaremos | raiaredes | raiarán |
| Conditional | raiaría | raiarías | raiaría | raiariamos | raiariades | raiarían |
| Subjunctive | ||||||
| Present | raie | raies | raie | raiemos | raiedes | raien |
| Imperfect | raiase | raiases | raiase | raiásemos | raiásedes | raiasen |
| Future | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiaren |
| Imperative | ||||||
| Affirmative | raia | raie | raiemos | raiade | raien | |
| Negative (non) | non raies | non raie | non raiemos | non raiedes | non raien | |
1Less recommended.
Related terms
Etymology 2
Verb
raiar (first-person singular present raio, first-person singular preterite raiei, past participle raiado)
Conjugation
| Singular | Plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| First-person (eu) |
Second-person (ti) |
Third-person (el / ela / Vde.) |
First-person (nós) |
Second-person (vós) |
Third-person (eles / elas / Vdes.) | |
| Infinitive | ||||||
| Impersonal | raiar | |||||
| Personal | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiaren |
| Gerund | ||||||
| raiando | ||||||
| Past participle | ||||||
| Masculine | raiado | raiados | ||||
| Feminine | raiada | raiadas | ||||
| Indicative | ||||||
| Present | raio | raias | raia | raiamos | raiades | raian |
| Imperfect | raiaba | raiabas | raiaba | raiabamos | raiabades | raiaban |
| Preterite | raiei | raiaches | raiou | raiamos | raiastes | raiaron |
| Pluperfect | raiara | raiaras | raiara | raiaramos | raiarades | raiaran |
| Future | raiarei | raiarás | raiará | raiaremos | raiaredes | raiarán |
| Conditional | raiaría | raiarías | raiaría | raiariamos | raiariades | raiarían |
| Subjunctive | ||||||
| Present | raie | raies | raie | raiemos | raiedes | raien |
| Imperfect | raiase | raiases | raiase | raiásemos | raiásedes | raiasen |
| Future | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiaren |
| Imperative | ||||||
| Affirmative | raia | raie | raiemos | raiade | raien | |
| Negative (non) | non raies | non raie | non raiemos | non raiedes | non raien | |
1Less recommended.
Related terms
References
- Ernesto Xosé González Seoane, María Álvarez de la Granja, Ana Isabel Boullón Agrelo (2006–2022) “rayar”, in Dicionario de Dicionarios do galego medieval (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
- Xavier Varela Barreiro, Xavier Gómez Guinovart (2006–2018) “rray”, in Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
- Antón Luís Santamarina Fernández, editor (2006–2013), “raiar”, in Dicionario de Dicionarios da lingua galega [Dictionary of Dictionaries of the Galician language] (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
- Antón Luís Santamarina Fernández, Ernesto Xosé González Seoane, María Álvarez de la Granja, editors (2003–2018), “raiar”, in Tesouro informatizado da lingua galega (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
- Rosario Álvarez Blanco, editor (2014–2024), “raiar”, in Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega, →ISSN
Portuguese
Pronunciation
- (Brazil) IPA(key): /ʁajˈa(ʁ)/ [haɪ̯ˈa(h)]
- (São Paulo) IPA(key): /ʁajˈa(ɾ)/ [haɪ̯ˈa(ɾ)]
- (Rio de Janeiro) IPA(key): /ʁajˈa(ʁ)/ [χaɪ̯ˈa(χ)]
- (Southern Brazil) IPA(key): /ʁajˈa(ɻ)/ [haɪ̯ˈa(ɻ)]
- (Portugal) IPA(key): /ʁajˈaɾ/
- (Southern Portugal) IPA(key): /ʁajˈa.ɾi/
Etymology 1
From raio (“ray”) + -ar, perhaps corresponding to Latin radiāre, and thus a doublet of radiar. Compare Spanish rayar, Italian raggiare.
Verb
raiar (first-person singular present raio, first-person singular preterite raiei, past participle raiado)
- to light up; to illuminate; to shine
- Synonym: iluminar
- 1972, “A Menina Dança”, in Acabou Chorare, performed by Novos Baianos:
- A menina ainda dança / Dentro da menina / Ainda dança / Até o sol raiar
- (please add an English translation of this quotation)
- (intransitive, of the day or the morning) to break; to arrive
Conjugation
| Singular | Plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| First-person (eu) |
Second-person (tu) |
Third-person (ele / ela / você) |
First-person (nós) |
Second-person (vós) |
Third-person (eles / elas / vocês) | |
| Infinitive | ||||||
| Impersonal | raiar | |||||
| Personal | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiarem |
| Gerund | ||||||
| raiando | ||||||
| Past participle | ||||||
| Masculine | raiado | raiados | ||||
| Feminine | raiada | raiadas | ||||
| Indicative | ||||||
| Present | raio | raias | raia | raiamos | raiais | raiam |
| Imperfect | raiava | raiavas | raiava | raiávamos | raiáveis | raiavam |
| Preterite | raiei | raiaste | raiou | raiamos1, raiámos2 | raiastes | raiaram |
| Pluperfect | raiara | raiaras | raiara | raiáramos | raiáreis | raiaram |
| Future | raiarei | raiarás | raiará | raiaremos | raiareis | raiarão |
| Conditional | raiaria | raiarias | raiaria | raiaríamos | raiaríeis | raiariam |
| Subjunctive | ||||||
| Present | raie | raies | raie | raiemos | raieis | raiem |
| Imperfect | raiasse | raiasses | raiasse | raiássemos | raiásseis | raiassem |
| Future | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiarem |
| Imperative | ||||||
| Affirmative | raia | raie | raiemos | raiai | raiem | |
| Negative (não) | não raies | não raie | não raiemos | não raieis | não raiem | |
1Brazilian Portuguese.
2European Portuguese.
Related terms
Etymology 2
Verb
raiar (first-person singular present raio, first-person singular preterite raiei, past participle raiado)
Conjugation
| Singular | Plural | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| First-person (eu) |
Second-person (tu) |
Third-person (ele / ela / você) |
First-person (nós) |
Second-person (vós) |
Third-person (eles / elas / vocês) | |
| Infinitive | ||||||
| Impersonal | raiar | |||||
| Personal | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiarem |
| Gerund | ||||||
| raiando | ||||||
| Past participle | ||||||
| Masculine | raiado | raiados | ||||
| Feminine | raiada | raiadas | ||||
| Indicative | ||||||
| Present | raio | raias | raia | raiamos | raiais | raiam |
| Imperfect | raiava | raiavas | raiava | raiávamos | raiáveis | raiavam |
| Preterite | raiei | raiaste | raiou | raiamos1, raiámos2 | raiastes | raiaram |
| Pluperfect | raiara | raiaras | raiara | raiáramos | raiáreis | raiaram |
| Future | raiarei | raiarás | raiará | raiaremos | raiareis | raiarão |
| Conditional | raiaria | raiarias | raiaria | raiaríamos | raiaríeis | raiariam |
| Subjunctive | ||||||
| Present | raie | raies | raie | raiemos | raieis | raiem |
| Imperfect | raiasse | raiasses | raiasse | raiássemos | raiásseis | raiassem |
| Future | raiar | raiares | raiar | raiarmos | raiardes | raiarem |
| Imperative | ||||||
| Affirmative | raia | raie | raiemos | raiai | raiem | |
| Negative (não) | não raies | não raie | não raiemos | não raieis | não raiem | |
1Brazilian Portuguese.
2European Portuguese.