NL:Bebouwde kom

In (het Europese deel van) Nederland kan de term bebouwde kom verwijzen naar een vastgesteld gebied in verschillende juridische regelingen:

• Wegenverkeerswet (artikel 20a, deze wet regelt het verkeer op de weg )
• Wegenwet (artikel 27; deze wet regelt de openbaarheid en onderhoudsplicht van wegen) 
• Algemene Plaatselijke Verordening (APV) (deze regelt per gemeente onder andere openbare orde en veiligheid)

De omvang van de bebouwde kom in de zin van de ene regeling kan afwijken van de omvang van de bebouwde kom in een andere regeling.

Bebouwde kom in de Wegenverkeerswet

Dit is de soort bebouwde kom die het meest wordt gebruikt in Openstreetmap. Om aan te geven of een weg binnen of buiten de bebouwde kom ligt, wordt zone:traffic=* gebruikt, met zone:traffic=NL:urban voor binnen de bebouwde kom en zone:traffic=NL:ruralvoor daarbuiten. Ook kunnen de gevolgen daarvan worden verwerkt in aparte keys in OSM.

De borden die het begin of einde van de bebouwde kom aanduiden worden getagd met traffic_sign=city_limit.

Vaststellen bebouwde kom Wegenverkeerswet

Hoewel er RVV-borden (H1) langs de weg staan die de bebouwde kom aanduiden, verschillen borden bebouwde kom van andere RVV-borden. Voor reguliere verkeersborden die een ge- of verbod inhouden moet (buiten rijks- provinciale of waterschapswegen) het college van Burgemeesters en Wethouders vooraf een verkeersbesluit nemen (op grond van Wvw art 18), maar de ge- en verboden die op deze deze borden staan volgen direct uit deze borden, ook als er geen verkeersbesluit is genomen (zie de vaste jurisprudentie). De grenzen van de bebouwde kom worden -op grond van Wvw artikel 20a- vastgesteld bij besluit van de gemeenteraad.

De vaststellingsprocedure komt daarmee overeen met die van de APV, die ook door de gemeenteraad wordt vastgesteld en daarmee geldig is. Borden met aanduidingen op straat kunnen bepalingen hierin ondersteunen, maar ook zonder borden op straat gelden locatiespecifieke ge- en verboden en dergelijke regelingen.

Voorbeelden vaststellingsbesluiten bebouwde kom Wegenverkeerswet

• Besluit vaststelling komgrenzen van alle dorpen binnen de gemeente Utrechtse Heuvelrug
• Meer besluiten zijn te vinden op zoek.officielebekendmakingen.nl

  

Borden begin / einde bebouwde kom Wegenverkeerswet

De borden begin / einde bebouwde kom in het RVV (H1 en H2) komen qua verschijningsvorm overeen met straatnaamborden zoals vastgelegd in NEN-norm 1772 (rechthoekig blauw bord met witte letters en witte rand).

In de Uitvoeringsvoorschriften BABW zijn de volgende eisen opgenomen voor het gebruik van de RVV-borden voor de bebouwde kom:

• De grens van de bebouwde kom, aangegeven door bord H1 en H2, wordt gekenmerkt door het begin van een langs de weg gelegen aaneengesloten bebouwing van zodanige omvang en dichtheid, dat een voor de weggebruiker duidelijk herkenbaar verschil in het karakter van de wegomgeving aanwezig is met een buiten de bebouwde kom gelegen weg
• Ter plaatse van de komgrens moet een zodanige wijziging van wegkenmerken voorkomen dat het verschil in karakter van de weg voor en na bord H1 of H2 aldaar zoveel mogelijk benadrukt wordt.
• Bord H2 kan links of rechts van de weg of rijbaan worden geplaatst
• Beide borden kunnen worden weggelaten langs voetpaden, onverplichte fietspaden en ruiterpaden.

Niet op alle plekken waar weggebruikers de bebouwde kom binnenkomen/verlaten hoeft deze dus met borden H1/H2 te worden aangeduid. Desondanks zijn er ook voor weggebruikers die via de betreffende paden de kom in of uitgaan (fietsers, snorfietsers, voetgangers, ruiters) verkeersregels van toepassing die verschillen binnen of buiten de bebouwde kom (zie hieronder). Wel zou er -als de komgrens op de voorgeschreven wijze is bepaald- een overgang moeten zijn in de dichtheid van de langs de weg gelegen bebouwing en wegkenmerken (hoewel dat laatste specifiek bij fiets- / voet- en ruiterpaden minder aan de orde zal zijn in de praktijk)

Verschil verkeersregels binnen en buiten de bebouwde kom

Voor wegen binnen de bebouwde kom gelden in het RVV (een regeling onder de Wegenverkeerswet) andere verkeersregels dan daarbuiten, bijvoorbeeld:

Relatie bebouwde kom Wegenverkeerswet en BAG-woonplaats

Vaak vormt de bebouwde kom een deel van een gelijknamige BAG-woonplaats (die na de straatnaam en huisnummer in het adres van een gebouw staat), maar dat is niet altijd het geval. De gemeenteraad is namelijk niet verplicht om per bebouwde kom een aparte BAG-woonplaats vast te stellen:

• er zijn bebouwde kommen die niet overeenkomen met een BAG-woonplaats of de gemeentenaam (bijvoorbeeld de bebouwde kom van het dorp Zunderdorp in het buitengebied van de woonplaats Amsterdam )
• er zijn bebouwde kommen die niet overeenkomen met de BAG-woonplaats, maar wel met die van de (fusie-)gemeente (zoals de kom / gemeente Zaanstad met daarbinnen 8 BAG-woonplaatsen zoals Assendelft, Krommenie etc.)

Voorbeelden van bebouwde kommen die geen gelijknamige BAG-woonplaats hebben zijn hier te vinden: webkaart (op basis van data uit Top10NL uit 2021)

Topografische overzichten van bebouwde kommen in de Wegenverkeerswet

De BasisRegistratie Topografie (BRT) bevat een overzicht van bebouwde kommen in Nederland in de Objectklasse: plaats. Met deze dataset kunnen vlakken van plaatsen worden getoond die een bebouwde kom zijn in de zin van de Wegenverkeerswet (PL_isBebouwdeKom=ja). Ook is aangegeven of de betreffende kom in een gelijknamige BAG-woonplaats liggen (isBAGwoonplaats). De bebouwde kommen zijn ook onderverdeeld naar typen (PL_typeGebied), zoals woonkern, industriekern of recreatiekern . Gedetailleerde informatie is opgenomen in het BRT-informatiemodel

De geometrieën van de bebouwde kom zijn gebaseerd op de locatie van de plaatsnaamborden langs de toegangswegen, de kern van de bebouwing en de daarbij behorende ruimtegebruiksfuncties, en is afgebakend volgens zichtbare topografische grenslijnen in het landschap. In theorie kan de precieze omtrek van de geometrie in de BGT verschillen van de de omtrek op de kaart bij het kombesluit van de gemeenteraad, maar omdat de komborden in beide zij aangegeven zal dat niet of nauwelijks spelen bij de afbakening van wegen die de kom inkomen (met uitzondering van onverplichte fietspaden, voetpaden en ruiterpaden waar geen komborden geplaatst hoeven te worden).

Actuele data van de plaatsen / bebouwde kommen in de BRT zijn ook in de webbrowser te raadplegen via de PDOKviewer

Bebouwde kom in de Wegenwet

In de Wegenwet hoeven alleen wegen buiten de vastgestelde bebouwde kom te worden opgenomen op de wegenlegger. Binnen de bebouwde kom zal op wegenleggers dus geen informatie over de openbaarheid en onderhoudsplichtige van een weg te vinden zijn. De grenzen van de bebouwde kom voor de Wegenwet worden vastgesteld door Gedeputeerde Staten van de provincie waarin de kom zich bevindt.

Voorbeeld bebouwde kommen Wegenwet (provincie Utrecht) : Nationaal Georegister

Bebouwde kom in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV)

De APV wordt vastgesteld door de gemeenteraad. Hierin kan de raad voor de APV een eigen begrenzing van de kom vaststellen of verwijzen naar een andere bebouwde kom, zoals de kom die is vastgesteld voor de Wegenverkeerswet of de Wegenwet.

Voorbeelden van bepalingen in APV's die verschillen binnen / buiten de bebouwde kom en OSM-keys:

• Aanlijngebod honden ( dog=* )

Voorbeelden van APV's : lokaleregelgeving.overheid.nl