dwars

Nederlands

Uitspraak
  • Geluid:  dwars    (hulp, bestand)
  • IPA: / dwɑrs / (1 lettergreep); /dʋɑrs/
Woordafbreking
  • dwars
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘scheef, weerbarstig’ voor het eerst aangetroffen in 1265 [1]
    • erfwoord afkomstig van:
    Middelnederlands: dwers
    Germaans *thwerkaz
    Veranderd o.i.v *thwer- «draaien»
    Indo-Europees: *twork-/*twerk- «verstrengelen, wringen» [2]
    • Verwant in Germaans:
    West
    Engels: thwart «dwarsbomen» Angelsaksisch þweorh
    Duits: quer
    Noord
    Oudnoords: þvert
    • Andere Indo-Europese talen
    Italisch Latijn: torquere «verdraaien, wringen»
stellendvergrotendovertreffend
onverbogen dwarsdwarserdwarst
verbogen dwarsedwarseredwarste
partitief dwarsdwarsers-

Bijvoeglijk naamwoord

dwars

  1. in de breedterichting
    • Schouderbinnenwaarts is dus eigenlijk iets dwarser dan schoudervoor. 
  2. geneigd medewerking te weigeren
    • In maanden die volgden werd Daantje steeds dwarser en dwarser. 
    ▸ Ze legde uit dat ze een gedachbij de gevangene had geplant dat nog kon groeien als ze hem niet te hard aanpakten, daar zou hij alleen nog maar dwarser van worden en zijn adrenaline zou erdoor toenemen.[3]
  3. ergens helemaal doorheen dus ook door het midden
    ▸ Waarom ging ik zes maanden op de Pacific Crest Trail (PCT) dwars door Amerika lopen?[4]
• De weg liep dwars door het park heen. 
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Vertalingen

Bijwoord

dwars

  1. in de breedterichting
    • Dwars door de sloot lag een omgevallen knotwilg. 
  2. ~ liggen: niet meewerken, tegenstand bieden
    • Het voorstel kreeg veel bijval, maar er lagen twee landen dwars. 
  3. iemand iets ~ zitten: een wrok koesteren over iets
    • Het zat hem dwars dat hij daarvan valselijk beschuldigd werd. 
Synoniemen
Uitdrukkingen en gezegden
  • [1]: De wind is achterlijker dan dwars (zeilterm)
De wind komt schuin van achteren
Vertalingen

Gangbaarheid

  • Het woord dwars staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
99 %van de Vlamingen.[5]

Meer informatie

Verwijzingen

Achterhoeks

Bijvoeglijk naamwoord

dwars

  1. dwars; in de breedterichting
  2. dwars; geneigd medewerking te weigeren

Nedersaksisch

Bijvoeglijk naamwoord

dwars

  1. dwars; in de breedterichting
  2. dwars; geneigd medewerking te weigeren
Synoniemen
  • dweer

Oost-Fries

Bijvoeglijk naamwoord

dwars

  1. dwars; in de breedterichting
Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.