diender
Nederlands
Uitspraak
- Geluid: diender (hulp, bestand)
- IPA: / ˈdindər / (2 lettergrepen)
Woordafbreking
- dien·der
Woordherkomst en -opbouw
- Naamwoord van handeling van dienen met het achtervoegsel -der [1] [2]
- [1] van Middelnederlands diender [3]
- [2] de algemene betekenis "iemand die dienstbaar is" is geleidelijk verdrongen door de meer specifieke betekenis "gerechtsdienaar, politieagent" die al in de 17e eeuw voorkwam [4] [5]
enkelvoud | meervoud | |
---|---|---|
naamwoord | diender | dienders |
verkleinwoord | diendertje | diendertjes |
Zelfstandig naamwoord
de diender m
- (verouderd) iemand die een zuiver ondersteunende taak heeft voor een persoon of instantie met meer aanzien
- ▸ ⧖ Binnen, in de kamer der hoofdlui, hoorde men gedurig de stoppen van de wynflesschen trekken, en de diender der gilde had werk genoeg, om de geledigde glazen vol te houden.[6]
- (ordehandhaving) (beroep), licht (verouderd) functionaris die door daadwerkelijk optreden zorgt voor het naleven van wettelijke regels
- De diender had zojuist met een collega zijn beschadigde politiewagen bij een schadeherstelbedrijf afgeleverd, toen hij op de Dillenburgstraat betrokken raakte bij een aanrijding, weet Dichtbij.[7]
Synoniemen
- [1] bediende, dienaar
- [2] gerechtsdienaar, politieagent, veldwachter
Opmerkingen
- Ook de letterlijke betekenis 2. "politieagent" is in het gewone taalgebruik verouderd, maar wordt nog wel als archaïsme gebruikt: soms om de dienstbaarheid van de politie aan de samenleving te benadrukken, maar vaker schijnbaar respectvol met een ironische ondertoon.
Hyponiemen
- [1] hofdiender, metserdiender
Gangbaarheid
- Het woord diender staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "diender" herkend door:
95 % | van de Nederlanders; |
78 % | van de Vlamingen.[8] |
Meer informatie
- Zie Wikipedia voor meer informatie.
Verwijzingen
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ diender op website: Etymologiebank.nl
- ↑ Middelnederlandsch Woordenboek
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ "diender" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑ Weblink bron Jan Renier Snieders“De meesterknecht.” (1855), Van Dieren, Antwerpen, p. 76 op Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
- ↑ Agent maakt brokken, De Telegraaf, 17 juni 2013
- ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.