heel
Nederlands
Uitspraak
- Geluid: heel (hulp, bestand)
- IPA: / hel / (1 lettergreep)
- IPA: /heːl/
Woordafbreking
- heel
Woordherkomst en -opbouw
- In de betekenis van ‘ongeschonden, volledig’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1220 [1]
- erfwoord afkomstig van: [2]
- Middelnederlands: heel “gezond”, “ongeschonden” “geheel, onverdeeld”
- Oudnederlands: hēl
- Germaans: *haila-
- Indo-Europees: *koilo-
- Verwant in Germaans:
- Verwant in Slavisch:
- Oost: Oekraïens: ці́лий (cilyy), Russisch: целый (celyj) “geheel”
- Zuid: Servo-Kroatisch: це̏о, cȅo, cȅo (Oudkerkslavisch: цѣлъ (cělǔ)), Sloveens: cel “geheel”
- West: Nedersorbisch: ceły, Pools: cały, Slowaaks: celý, Tsjechisch: celý “geheel”
stellend | |
---|---|
onverbogen | heel |
verbogen | hele |
partitief | heels |
Bijvoeglijk naamwoord
heel
- niet stuk, niet gebroken
- De vaas was gevallen maar toch heel gebleven.
- zonder uitzondering, in alle delen
- Dat is in de hele wereld het geval.
- ▸ Toen ik de gigantische muur inktzwarte wolken op me af zag komen barstte ik in tranen uit. Na een lange beklimming stond ik uitgeput boven op Mount Whitney. De hele dag was het vriendelijk en rustig weer geweest, maar nu kwam er vanaf de andere kant van de berg een zwaar onweer op me af dat om de paar seconden fel oplichtte. Bliksem en storm.[3]
Synoniemen
Antoniemen
Vertalingen
Bijwoord
heel
- in hoge mate
- Het meisje is heel mooi.
- De hele jonge kinderen kunnen beter thuisblijven
- ▸ Heel langzaam volgden we de contouren van de haarspelden naar beneden.[3]
Opmerkingen
- hoewel een bijwoord geen verborgen vorm kent is het gebruik van hele (m.n. in spreektaal, m.n. in informele teksten) ook toegestaan in constructies als het hele/heel mooie meisje, de hele/heel jonge kinderen. In meer officiële constructies zoals de heel officiële aankondiging zou hele foutief zijn. Ook als het gaat om vervelende zaken is hele niet toegestaan De heel ernstige overstroming[4] [5]
Synoniemen
Vertalingen
Werkwoord
vervoeging van |
---|
helen |
heel
Gangbaarheid
- Het woord heel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "heel" herkend door:
100 % | van de Nederlanders; |
99 % | van de Vlamingen.[6] |
Verwijzingen
- ↑ "heel" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑ heel op website: Etymologiebank.nl
- 1 2 Tim Voors“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
- ↑ https://onzetaal.nl/taaladvies/heel-hele-fijne-vakantie/
- ↑ https://www.beterspellen.nl/website/mob.php?pag=78
- ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
Achterhoeks
Bijvoeglijk naamwoord
heel
Bijwoord
heel
- heel; in hoge mate
Engels
Uitspraak
- Geluid: heel (VS) (hulp, bestand)
- IPA: /hiːl/
enkelvoud | meervoud |
---|---|
heel | heels |
Zelfstandig naamwoord
heel
Nedersaksisch
Bijvoeglijk naamwoord
heel
Synoniemen
- undeelt
- ganz
- kumplett
Antoniemen
Bijwoord
heel
- heel; in hoge mate
Oost-Fries
Bijvoeglijk naamwoord
heel
Bijwoord
heel
- heel; in hoge mate
Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.