houden

Nederlands

Uitspraak

Geluid: houden (hulp, bestand)
IPA:/ ˈhɑudə(n) / (2 lettergrepen)
IPA: /ˈɦɑʊdə(n)/

Woordafbreking

hou·den

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘niet afstaan, tegenhouden’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 ^[1]

afkomstig van:

Middelnederlands: houden

Oudnederlands: haldan

Germaans: *haldanan

Indo-Europees: *kelǝ- (heffen)

Verwant in Germaans:

West: Engels: hold (Angelsaksisch: healdan), Duits: halten, (Oudhoogduits: haltan), Nedersaksisch hollen, holden (Oudsaksisch haldan), Fries: hâlde (Oudfries: halda).

Noord: Zweeds: hålla, Deens/Noors: holde, (Oudnoords: halda), IJslands/Faeröers: halda

Oost: Gotisch: haldan

Afkomstig van *holden old => oud met verlies van de l in de tegenwoordige tijd en het voltooid deelwoord ^[2]

Werkwoord

houden

overgankelijk niet laten varen, het bezit ervan niet verliezen
- Hij hield het huis, maar zij kreeg de kinderen bij de echtscheiding.
▸ Een voor een begonnen we grappen en verhalen met elkaar te delen om de moed erin te houden.^[3]
huisdieren verzorgen
- Piet hield kleurkanaries.
het ~ met een verhouding hebben met iemand
- Hij hield het met zijn dienstmeid.
het ~ op concluderen tot iets
- De politie hield het op een inbraak, maar later bleek dit onjuist.
wederkerend zich ~: de schijn aannemen van wat genoemd wordt

Synoniemen

[1] bestendigen, continueren, doorgaan, voortduren

Afgeleide begrippen

houdadvies, houdbaar, houder, houdgreep, houding

Uitdrukkingen en gezegden

de leiding houden, de baas blijven

De touwtjes in handen houden.

de leiding houden, de baas blijven

De vinger aan de pols houden

in de gaten houden of alles goed gaat

Een herinnering levend houden.

zorgen dat je iets niet vergeet

Een oogje in het zeil houden

iets in de gaten houden

Een slag om de arm houden

niet direct alles vertellen of voorzichtig zijn om toekomstige problemen voor te zijn

Een spreekbeurt houden.

Een zondagse steek houdt geen week.

er rust geen zegen op het werk dat iemand op zondag doet

Geen steek houden

niet relevant zijn, niet van toepassing zijn

Het been stijf houden

vast houden aan wat iemand zelf wil zonder hierin te veranderen

Het hoofd (net) boven water kunnen houden

net genoeg inkomen hebben om te kunnen leven

Het hoofd koel houden.

rustig blijven

Iemand de hand boven het hoofd houden

Hem/haar beschermen

Iemand in bedwang houden.

iemand in bedwang houden

Iemand in de gaten houden.

iemand zorgvuldig observeren

Iemand in gijzeling houden.

Iemand kort houden

niet veel krijgen of mogen

Iemand onder schot houden.

Iemand op de hoogte houden.

iemand informeren

Iemand verantwoordelijk houden voor iets.

zeggen dat iemand de oorzaak van iets slechts is

Iemand voor de gek houden.

iemand een leugen vertellen in de hoop dat die ander het geloofd

Iemand voor het lapje houden

iemand iets wijs maken of voor de gek houden

Iets in de gaten houden.

iets zorgvuldig blijven observeren

Iets in petto houden

een mededeling voor later bewaren

Iets op afstand houden.

geen toenadering zoeken

Iets op peil houden.

Iets tegen het licht houden.

iets zorgvuldig onderzoeken

Iets ten doop houden.

Iets voor zich houden.

iets niet aan een ander vertellen, iets geheim houden

In het rechte spoor houden

ervoor zorgen dat iemand geen verkeerde dingen doet

In toom houden.

in bedwang houden

Laten we het daar maar op houden.

laten we maar doen alsof het waar is

Onder de duim houden

in bedwang houden, iemand de baas zijn

Rekening houden met iets.

iets meenemen in een beslissingsproces

• Het beoogde filmtheater kreeg een nieuw ontwerp omdat gedurende de bouw bleek dat er onvoldoende rekening was gehouden met een luchtbehandelingsinstallatie. ^[4]

Ruggespraak houden

eerst ergens over moeten overleggen

Steek houden

relevant zijn, van toepassing zijn

Voet bij stuk houden

niet toegeven, bij de eigen ideeën blijven

Woord houden

doen wat iemand beloofd heeft

Zich gedeisd houden.

Zich katoen houden

Zich rustig houden

Zich op de vlakte houden

niet uitkomen voor de eigen mening

• Mijn twaalfjarige dochter was stil en hield zich op de vlakte. ^[5]

Zich van de domme houden

doen alsof je er niets van weet

de hand boven het hoofd houden

in bescherming nemen, (ten onrechte) buiten schot houden

Vertalingen

1. niet laten varen, het bezit ervan niet verliezen

Duits: behalten ^(de); (met bezittingen zoals aandelen soms:) halten ^(de)
Engels: keep ^(en)
Frans: tenir ^(fr)

Ido: tenar ^(io)
Papiaments: tene

2. huisdieren verzorgen

Duits: halten ^(de)

de touwtjes in handen houden

Duits: die Fäden in der Hand behalten

een herinnering levend houden

Duits: eine Erinnerung wachhalten

een oogje in het zeil houden

Duits: ein wachsames Auge auf eine Sache haben, eine Sache im Auge behalten

een spreekbeurt houden

Duits: einen Vortrag halten

een zaak aanhouden

Duits: eine Verhandlung vertagen

het hoofd koel houden

Duits: einen kühlen Kopf behalten

iemand in bedwang houden

Duits: jemanden in Schach halten

iemand in de gaten houden

Duits: jemanden im Auge behalten

iemand in gijzeling houden

Duits: jemanden als Geisel (fest)halten

iemand onder schot houden

Duits: jemanden mit einer Waffe in Schach halten

iemand op de hoogte houden

Duits: jemanden auf dem Laufenden halten

iemand verantwoordelijk houden voor iets

Duits: jemanden für etwas verantwortlich machen

iemand voor de gek houden

Duits: jemanden zum Narren halten

iets in de gaten houden

Duits: auf etwas achten

iets op afstand houden

Duits: etwas verzögern ^(de)

iets op peil houden

Duits: aufrechterhalten ^(de)

iets tegen het licht houden

Duits: etwas durchleuchten ^(de)

iets ten doop houden

Duits: etwas aus der Taufe heben

in toom houden

Duits: im Zaum halten

laten we het daar maar op houden

Duits: Belassen wir es dabei.

rekening houden met iets

Duits: mit etwas rechnen, etwas berücksichtigen

zich gedeisd houden

Duits: auf Tauchstation gehen, nichts von sich hören lassen

Gangbaarheid

Het woord houden staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "houden" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[6]

Verwijzingen

↑ "houden" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ houden op website: Etymologiebank.nl
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Tubantia Buurman ‘Viking’ vraagt rechter om bouwstop filmtheater Judah Bolink 23-04-19
↑ Tim Voors: Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada, 2018
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.

[p{{{1}}}-1] "houden" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[qhouden-2] houden op website: Etymologiebank.nl

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-3] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[4] Tubantia Buurman ‘Viking’ vraagt rechter om bouwstop filmtheater Judah Bolink 23-04-19

[5] Tim Voors: Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada, 2018

[6] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
houden /'ɦɑʊ.də(n)/	hield /'ɦild/	gehouden /ɣə.'ɦɑʊ.də(n)/
klasse 7	volledig