peil

Nederlands

Uitspraak
  • Geluid:  peil    (hulp, bestand)
  • IPA: / pɛil / (1 lettergreep)
Woordafbreking
  • peil
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘watermerk’ voor het eerst aangetroffen in 1476 [1]
  • Door palatalisering van de -g- ontstond -ei-, met het achtervoegsel -el [2]
    • [1] erfwoord afkomstig van:
    Middelnederlands: peil, peile, pegel (verkleinwoord bij pege)[3][2]
    Germaans: ?
    Indo-Europees: *bak- «staf, stok» (vermoedelijk)
    • Verwant in Germaans:
    West:
    Nedersaksisch: Pegel (Duitse spelling)
    Fries: peil
    • Andere Indo-Europese talen:
    Helleens: Oudgrieks: βάκτρον, βακτηρία
    Italisch: Latijn: baculum
    Baltisch: Litouws: bakstīt
enkelvoud meervoud
naamwoord peil peilen
verkleinwoord - -

Zelfstandig naamwoord

het peil o

  1. (waterbeheer) niveau of stand van bijvoorbeeld water
    • Dit is 2 meter boven Normaal Amsterdams Peil. 
  2. (sociologie) overdrachtelijk intellectueel of moreel niveau
    • Dat is werkelijk beneden alle peil! 
Opmerkingen
  • Dit is een nevenvorm van pegel (met de normale reductie van -ege- tot -ei-).
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
  • Iets op peil houden
zorgen dat iets in voldoende hoeveelheid aanwezig blijft
  • daar valt geen peil op te trekken
dat is volkomen chaotisch
•  ‘Je verhaal gaat alle kanten op, er is geen peil op te trekken waar je nu weer mee komt.’ Ik koos ervoor om dit als een compliment op te vatten. [4] 
Vertalingen

Werkwoord

vervoeging van
peilen

peil

  1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van peilen
    • Ik peil. 
  2. gebiedende wijs van peilen
    • Peil! 
  3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van peilen
    • Peil je? 

Gangbaarheid

  • Het woord peil staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
99 %van de Nederlanders;
98 %van de Vlamingen.[5]

Meer informatie

Verwijzingen

Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.