kijker

Nederlands

Uitspraak

Geluid: kijker (hulp, bestand)
IPA: / ˈkɛikər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

kij·ker

Woordherkomst en -opbouw

Naamwoord van handeling van kijken met het achtervoegsel -er ^[1]
[2] Verkorting van “verrekijker”

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kijker	kijkers
verkleinwoord	kijkertje	kijkertjes

Zelfstandig naamwoord

de kijker m

iemand die naar iets kijkt
- De brand trok vele kijkers.
(optica), (astronomie) een optisch instrument waarmee men ver verwijderde taferelen vergroot en/of helderder kan zien; in de astronomie ook toegepast voor het waarnemen van straling in het onzichtbare frequentiespectrum
- Een kijker met een groot objectief, geeft een helder beeld.
- Een kijker voor fotografische opnamen in het infraroodgebied.
- Albert keek langs Berry's schouder. Luitenant Pradelle stond op een kleine voorpost met een kijker naar de vijandelijke linies te spieden. ^[2]
(figuurlijk) oog, in de betekenis van (lichaamsdeel voor) visuele waarneming
- Ze keek hem met haar helder blauwe kijkers en lange krullende wimpers verleidelijk aan.

Synoniemen

[1] observator, ooggetuige, toeschouwer, waarnemer
[2] telescoop, verrekijker
[3] kijkerd (meer informele uitspraakvariant)
[3] oog

Hyperoniemen

[2] waarnemingsinstrument

Verwante begrippen

[1] gehoor, gluurder, loerder, publiek, spieker
[2] binoculair, lens, lenzentelescoop, meridiaankijker, monoculair, objectief, oculair, prisma, radiotelescoop, refractor, spiegel, spiegeltelescoop, telescoop

Hyponiemen

dwarskijker
grilkijker
handkijker
infraroodkijker (2)
kannenkijker

koffiedikkijker
meridiaankijker
nachtkijker (2)
nachtzichtkijker
neuskijker

panoramakijker
piskijker
potkijker
pottenkijker
prismakijker (2)

richtkijker
schaarkijker
schotelkijker
spiegelkijker (2)
sterrenkijker (2)
televisiekijker (1)

toneelkijker (2)
toverkijker
veldkijker
verrekijker (2)
vizierkijker
zonnekijker

Afgeleide begrippen

kijkersgunst, kijkerspubliek

Uitdrukkingen en gezegden

[2]: In de kijker lopen / in de kijker spelen

In het oog lopen, opvallen

• Zo weet Abigail, die Annes jicht verlichtte zonder dat zij haar ooit had opgemerkt, zich bij de koningin in de kijker te spelen. ^[3]

[2]: Iets in de kijker hebben

Onraad vermoeden

Vertalingen

1. iemand die kijkt

Afrikaans: toeskouer ^(af)n
Bretons: arvester ^(br)
Duits: Zuschauer ^(de) m
Engels: spectator ^(en), viewer ^(en)
Esperanto: spektanto ^(eo), rigardanto ^(eo)

Frans: spectateur ^(fr) m
Italiaans: veditore ^(it) m
Portugees: espectodor ^(pt) m
Spaans: espectador ^(es) m
Welsh: gwyliwr ^(cy)

2. een optisch instrument

Gangbaarheid

Het woord kijker staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kijker" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.^[4]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ kijker op website: Etymologiebank.nl
↑
Lemaitre, Pierre
"Tot ziens daarboven" 2014 ISBN 9789401601931 pagina 15
↑ de Volkskrant Floortje Smit 2 januari 2019 The Favourite is verschrikkelijk grappig en oneindig tragisch (vijf sterren)
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.