gij
Nederlands
| enkelvoud | meervoud | |||
|---|---|---|---|---|
| onderwerp | voorwerp | onderwerp | voorwerp | |
| 1e persoon | ik 'k | mij me | wij we | ons |
| 2e persoon (informeel) |
jij je | jou je | jullie | jullie |
| 2e persoon (formeel) |
u | u | u | u |
| 2e persoon (regionaal) |
gij ge | u | gij ge | u |
| 3e persoon (mannelijk) |
hij ie | hem 'm | zij ze | (dat.) hun (acc.) hen ze |
| 3e persoon (vrouwelijk) |
zij ze | haar 'r, d'r | ||
| 3e persoon (onzijdig) |
het 't | het 't | ||
| Boven: benadrukte vorm. Onder: onbenadrukte vorm | ||||
Uitspraak
- Geluid: gij (hulp, bestand)
- IPA: / ɣɛi / (1 lettergreep)
- (Noord-Nederland): /χɛɪ̯/
- (Vlaanderen, Brabant): /ɣɛː/
- (Limburg): /ɣɛɪ̯/
Woordafbreking
- gij
Woordherkomst en -opbouw
- In de betekenis van ‘jullie (2e pers. mv.)’ voor het eerst aangetroffen in 901.[1]
- erfwoord: Middelnederlands ghī ‘jullie’ (2e pers. mv.) (dat./acc. u, gen. uwer, uw(e)s), uit Oudnederlands gī, ontwikkeld uit Oergermaans *jūz, bij Indo-Europees *iuH-s, waartoe ook Litouws jūs, Tsjechisch vy, Albanees ju en Sanskriet yūyám behoren.[2] Evenals Nederduits ji, Duits ihr, Saterfries jie, Engels (vero.) ye en Zweeds I. Zie ook uitleg van de gij-vorm. Doublet van jij.
Persoonlijk voornaamwoord
- tweede persoon enkelvoud- en meervoud. In België dagelijks gebruikt maar in Nederland verouderd.
- Gij zijt hier welkom.
Verwante begrippen
- Clitische vorm: ge
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
- (Be)zint eer gij begint
- De dorsende os zult gij niet muilbanden
iemand die voor je werkt moet je goed behandelen
- Met de maat waarmee gij meet, zal u weder gemeten worden
op de manier zoals je een ander behandelt zal je ook zelf behandeld worden
- Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet
Vertalingen
Gangbaarheid
- Het woord gij staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gij" herkend door:
| 96 % | van de Nederlanders; |
| 91 % | van de Vlamingen.[5] |
Verwijzingen
- ↑ "gij" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑ gij op website: Etymologiebank.nl
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.