kwartier
Nederlands
Uitspraak
- Geluid: kwartier (hulp, bestand)
- IPA: / kwɑrˈtir / (2 lettergrepen)
Woordafbreking
- kwar·tier
Woordherkomst en -opbouw
- via Middelnederlands quartier van Oudfrans quartier [1] [2]
- [1] (verkorting) van "kwartier uurs" [2]
- [3] in de betekenis van ‘verblijfplaats’ aangetroffen vanaf 1546 [3]
| enkelvoud | meervoud | |
|---|---|---|
| naamwoord | kwartier | kwartieren |
| verkleinwoord | kwartiertje | kwartiertjes |
Zelfstandig naamwoord
het kwartier o
- (tijdrekening), (eenheid) kwart van een uur
- Een kwartier bestaat uit 15 minuten.
- ▸ Na een kwartier stopte er een oude gedeukte Toyota met een mollige vrouw voorin, die vroeg waar ik naartoe moest.[4]
- ▸ Het verduisteren van de maan begon rond 04.30 uur en een uur later begon de totale eclips. Maar doordat een kwartiertje later de zon alweer opkwam in Nederland, kon alleen de start worden waargenomen.[5]
- (astronomie) elk van de twee fasen of schijngestalten van de maan (of een planeet) waarbij het verlichte en het donkere gedeelte even groot zijn, dus bij "halve maan"
- Bij wassende maan noemt men de "halve-maan-fase" het eerste kwartier, bij afnemende maan is dat het laatste kwartier
- (militair) tijdelijk onderkomen voor militairen
- De soldaten moesten hun kwartier ijlings verlaten.
- (eenheid), (verouderd) eenvierde, kwart, kwartdeel, vierendeel
- (scheepvaart) wacht [3]
- (visserij) kwartdeel van een haringvleet
- (dierkunde) voorste of achterste deel van een slachtdier
- (familie) voorouder vanaf de tweede generatie
- (aardrijkskunde), (historisch) bestuurlijk onderdeel van een land of gewest
- Het kwartier van Den Bosch.
Synoniemen
- [3] légering
Meroniemen
Hyponiemen
|
Afgeleide begrippen
- inkwartiering (3), kwartierarrest, kwartierdienst, kwartiermaker (3), kwartiermeester (3), kwartiermuts, kwartierrol, kwartierstaat, kwartierstand (2), kwartierstreep, kwartierverlies
Verwante begrippen
- [3] bivak, huisvesting, kazerne, legerplaats, onderdak
| eenheden van tijd in het Nederlands (nld) |
|---|
| yoctoseconde • zeptoseconde • attoseconde • femtoseconde • picoseconde • nanoseconde • microseconde • milliseconde • centiseconde • deciseconde • seconde • decaseconde • hectoseconde • kiloseconde • megaseconde • gigaseconde • teraseconde • petaseconde • exaseconde • zettaseconde • yottaseconde |
| seconde • minuut • kwartier • uur • dag / etmaal / nychthemeron • week • decade • maand / maanmaand • kwartaal / trimester / jaargetijde / seizoen • tertaal • semester • jaar / annum • lustrum • decennium • eeuw / hectoannum • millennium / kiloannum • mega-annum • giga-annum |
Typische woordcombinaties
Vertalingen
1. kwart uur
2. kwartier als maanfase
Gangbaarheid
- Het woord kwartier staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kwartier" herkend door:
| 100 % | van de Nederlanders; |
| 100 % | van de Vlamingen.[6] |
Meer informatie
- Zie Wikipedia voor meer informatie. (kwart uur)
Meer informatie
- Zie Wikipedia voor meer informatie. (schijngestalte)
Meer informatie
- Zie Wikipedia voor meer informatie. (legering)
Verwijzingen
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- 1 2 kwartier op website: Etymologiebank.nl
- ↑ "kwartier" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑ Tim Voors“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
- ↑ Weblink bron “Maansverduistering gedeeltelijk in Nederland te zien” (16 mei 2022), NOS
- ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
Nedersaksisch
Zelfstandig naamwoord
kwartier
- (tijdrekening)(eenheid) kwartier; een kwart uur
Veluws
Zelfstandig naamwoord
kwartier
- (tijdrekening)(eenheid) kwartier; een kwart uur
Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.