bloed

Nederlands

Uitspraak
  • Geluid:  bloed    (hulp, bestand)
  • IPA: / blut / (1 lettergreep)
Woordafbreking
  • bloed
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘vloeistof in aderen’ voor het eerst aangetroffen in 901.[1]
  • erfwoord: Middelnederlands bloet, uit Oudnederlands bluot, dat teruggaat op Oergermaans *blōþan, collectief afgeleid uit *blēan- ‘blazen’ (waaruit Mndl. blaeyen) of *blōan- ‘bloeien’; verder zie blazen en bloeien.[2][3] Evenzo Nederduits Bloot, Duits Blut en Fries bloed.
  • [4] vermoedelijk leenvertaling in navolging van Duits Blut, en woorden als bloedeigen, bloedrood en bloedwarm, waarin "bloed" niet per se een versterkende betekenis hoeft te hebben, maar wel zo kan worden opgevat.[4]
enkelvoud meervoud
naamwoord bloed bloeden
verkleinwoord bloedje bloedjes

Zelfstandig naamwoord

het bloed o

  1. (anatomie) lichaamsvocht dat rondstroomt in de slagaderen en aderen ter verspreiding van zuurstof en andere voor de levensprocessen onontbeerlijke stoffen
    • Het bloed vervoert zuurstof van de longen naar de lichaamscellen. 
    ▸ Het bloed in mijn aderen is ontdaan van warmte en wordt tegen de zin van mijn geest rondgepompt.[5]
  2. (enkel als verkleinwoord: bloedjes) in bloedjes van kinderen: kinderen van mijn eigen vlees en bloed
  3. (enkel als datief: bloede) in in koelen bloede, van den bloede en van koninklijken bloede
  4. sukkel
  5. versterkend voorvoegsel heel erg, als eerste deel in samenstellingen dat de heftigheid van het tweede deel benadrukt
    Kan in spreektaal soms nog verder worden versterkt door de vorm "bloedje-" te gebruiken.
    • Zij was bloedjong, bloedmooi maar helaas ook bloedarm. 
    • Het is vandaag weer bloedjeheet. 
Synoniemen
Verwante begrippen
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
Vertalingen

Werkwoord

vervoeging van
bloeden

bloed

  1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bloeden
    • Ik bloed. 
  2. gebiedende wijs van bloeden
    • Bloed! 
  3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bloeden
    • Bloed je? 

Gangbaarheid

  • Het woord bloed staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.[7]

Meer informatie

Verwijzingen

Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.