neus

Nederlands

Uitspraak
  • Geluid:  neus    (hulp, bestand)
  • IPA: / nøs / (1 lettergreep)
    • (Noord-Nederland): /nøʏs/
    • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /nøːs/
Woordafbreking
  • neus
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘reukorgaan’ voor het eerst aangetroffen in 1236 [1] [2]
enkelvoud meervoud
naamwoord neus neuzen
verkleinwoord neusje neusjes

Zelfstandig naamwoord

de neus m

  1. (anatomie) orgaan dat gebruikt wordt bij de ademhaling en om te ruiken
    • Mensen halen meer adem via hun neus dan via hun mond. 
    ▸ Haar neus ligt bijna op de stuurpen als ze de laatste krachten in het geteisterde gestel aanspreekt.[3] Woorden schieten nu zelfs tekort. Een ijselijke kreet galmt over de weide op de top van La Planche des Belles Filles. ‘Aaaargh!’
    ▸ Ik nam een selfie (voor de Southern Terminus), deed met veel moeite mijn rugzak om, draaide mijn neus richting Canada en begon te lopen.[4]
  2. (metonymisch) het reukvermogen
    • Je hebt er echt een neus voor! 
  3. (figuurlijk) het voorste deel van bepaalde voorwerpen
    • De neus van het vliegtuig was beschadigd. 
Verwante begrippen
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
Vertalingen

Werkwoord

vervoeging van
neuzen

neus

  1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van neuzen
    • Ik neus. 
  2. gebiedende wijs van neuzen
    • Neus! 
  3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van neuzen
    • Neus je? 

Gangbaarheid

  • Het woord neus staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
100 %van de Nederlanders;
100 %van de Vlamingen.[7]

Meer informatie

Verwijzingen

  1. ↑ "neus" in:
    Sijs, Nicoline van der
    , Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org    ; ISBN 90 204 2045 3
  2. ↑ neus op website: Etymologiebank.nl
  3. ↑ Weblink bron
    Rob Gollin
    “De helling van de mooie meisjes knijpt de renner de keel dicht” (10 juli 2019), de Volkskrant
  4. ↑
    Tim Voors
    “Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
  5. ↑
    Danielle Teller (vert. Marja Borg)
    “Er was eens iets anders” (2018), Ambo/Anthos uitgevers , ISBN 9789026346477
  6. ↑ Tim Voors: Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada, 2018
  7. ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.