rood

Nederlands

1. rood, primaire kleur

Uitspraak

Geluid: rood (hulp, bestand)
IPA: / rot / (1 lettergreep)
- (Noord-Nederland): /rot/
- (Vlaanderen, Brabant): /rot/
- (Limburg): /rod/

Woordafbreking

rood

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘kleurnaam’ voor het eerst aangetroffen in 1156 ^[1]
Van het Oudnederlandse rōt^[2]

Zelfstandig naamwoord

het rood o

o (kleur) primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm
- Rood is de kleur met de meeste emotionele lading.^[3]
v/m (valkerij) een vogel die nog niet gemuit heeft en zijn jeugdkleed nog heeft

Hyperoniemen

regenboogkleur

Hyponiemen

lippenrood
morgenrood
ochtendrood
oranjerood
oriëntrood
oxiderood
paars-rood
paarsrood
parelmoerdonkerrood
parelmoerlichtrood
poleerrood
polijstrood
purperrood
robijnrood
roestrood
rooms-rood
rozenrood
rozerood
rozeroods
saffraanrood

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

Rood als een kalkoense haan

Stoett-752 ^[4]

Rood op de graat

Stoett ^[5]

De rode haan laten kraaien

iets in brand steken

Geen rooie cent

Niet zuiver ( of rood) op de graat

Stoett-722 ^[6]

Vertalingen

1. een primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm.

Bulgaars: червен ^(bg) m
Duits: Rot ^(de) o
Frans: rouge ^(fr) m
Galicisch: vermello ^(gl) m
Engels: red ^(en)

2. een vogel die nog niet gemuit heeft en zijn jeugdkleed nog heeft

Engels: sore ^(en) (hawk)

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) de kleur rood hebbend
- Na dat geren zien jullie allemaal rood, maar Jan is wel het roodst.
▸ Waarom Sinterklaas een nieuwe rode mantel kreeg^[7]

▸ Eén jongen die me direct opviel door zijn gigantische rode baard vertelde me dat hij een houthakker uit Tennessee was.^[8]
(metonymisch) (politiek) met betrekking tot het socialisme of communisme (als symbolisme van revoluties, voor het eerst aangetroffen tijdens de Franse Revolutie, verwijzend naar de radicale Jakobijnse aanhangers)

Hyponiemen

(intensivering) bloedrood, knalrood, vuurrood

Vertalingen

1. de kleur rood hebbend

Afrikaans: rooi ^(af)
Asturisch: colloráu ^(ast)
Atayal: matanah, talah
Bulgaars: червен ^(bg) m, червена ^(bg) v, червено ^(bg) o, червени ^(bg) mv
Catalaans: roig ^(ca), vermell ^(ca)
Cherokee: ᎤᏙᏒᏃᎡᎯ ^(chr) (udosǝnoehi)
Cornisch: rüth ^(kw)
Deens: rød ^(da)
Duits: rot ^(de)
Engels: red ^(en)
Esperanto: ruĝa ^(eo)
Estisch: punane ^(et)
Frans: rouge ^(fr)
Fries: read ^(fy)
Galicisch: vermello ^(gl), rubio ^(gl)
Grieks: κόκκινος ^(el) (kókkinos)
Indonesisch: merah ^(id)
Italiaans: rosso ^(it)
Klallam: ɬqayč̕ ^(clm)
Limburgs: roead ^(li)
Minangkabaus: sirah
Nedersaksisch: räot ^(nds), raud ^(nds), raut ^(nds), rood ^(nds), root ^(nds)
Noors: rød ^(no)

Nynorsk: raud ⁽ⁿⁿ⁾
Occitaans: roge ^(oc)
Oppersorbisch: čerwjeny ^(hsb)
Oudnoords: rauðr
Oekraïens: червоний ^(uk) m (červónyĭ) , рудий ^(uk) m (rudýĭ) (haarkleur)
Papiaments: kòrá
Pools: czerwony ^(pl) m
Portugees: vermelho ^(pt)
Quechua: puka ^(qu)
Reto-Romaans: cotschen ^(rm)
Roemeens: roşu ^(ro) m, roşie ^(ro) v
Russisch: красный ^(ru)
Sloveens: rdeč ^(sl)
Slowaaks: červený ^(sk)
Spaans: rojo ^(es)
Taroko: mbánah, matanach
Tsjechisch: červený ^(cs)
Turks: kırmızı ^(tr), al ^(tr)
Unami: mach ^(unm) ; machke
Waals: rodje ^(wa)
Welsh: coch ^(cy)
Zweeds: röd ^(sv)

Anagrammen

door, oord

Gangbaarheid

Het woord rood staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "rood" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[9]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ "rood" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ rood op website: Etymologiebank.nl
↑ HOE KLEURGEBRUIK JE BEZOEKER BEÏNVLOEDT, guapa.nl
↑ www.dbnl.org
↑ www.dbnl.org
↑ www.dbnl.org
↑
Marijke van Raephorst
“Het hele jaar rond: van Sinterklaas tot Sintemaarten” (1973), Lemniscaat , p. 11
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

scharlaken
scharlakenrood

fuchsia / lila
magenta

Achterhoeks

Zelfstandig naamwoord

rood

(kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Beiers

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Schrijfwijzen

roud

Nedersaksisch

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rood	roden
verkleinwoord

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Proto-West-Germaanse *raud

Zelfstandig naamwoord

rood

(kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Schrijfwijzen

räot
raud
raut
root

Oost-Fries

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Schrijfwijzen

root

Sallands

Zelfstandig naamwoord

rood

(kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Saterfries

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Proto-West-Germaanse *raud, via het Oudfriese rād

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Typische woordcombinaties

rood Täk

Twents

Zelfstandig naamwoord

rood

(kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Veluws

Zelfstandig naamwoord

rood

(kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

(kleur) rood; de kleur rood hebbend

Dit artikel is uitgegeven door Wiktionary. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons - Naamsvermelding - Gelijk delen. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.

[p{{{1}}}-1] "rood" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[qrood-2] rood op website: Etymologiebank.nl

[3] HOE KLEURGEBRUIK JE BEZOEKER BEÏNVLOEDT, guapa.nl

[4] www.dbnl.org

[5] www.dbnl.org

[6] www.dbnl.org

[Het_hele_jaar_rond:_van_Sinterklaas_tot_Sintemaarten,_p._11-7] 
Marijke van Raephorst
“Het hele jaar rond: van Sinterklaas tot Sintemaarten” (1973), Lemniscaat , p. 11

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-8] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[9] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	rood	roder, (rooier)	roodst
verbogen	rode, (rooie)	rodere, (rooiere)	roodste
partitief	roods	roders, (rooiers)	-